Luchtvaart: In welk land ben je eigenlijk?

Stel je gaat van Amsterdam naar Melbourne via een overstap op Sinagapore. Je komt aan op Singapore, stapt uit het vliegtuig en gaat direct door naar de volgende gate. Je bent niet door de douane geweest en dus niet in Singapore zelf, maar je hebt wel op Singaporese grond gestaan. Wanneer ben je nu wel in een land op een internationaal vliegveld en wanneer niet?

Immigratie technisch gezien ben je bij een overstap niet in het land geweest als je niet langs de douane bent geweest. Maar als een Nederlander een misdrijf pleegt zal de politie wel zeggen dat je in Singapore was. Je moet dan in Singapore worden berecht. Je wordt berecht in Singapore, zonder een visa te hebben gekregen. Hierdoor ontstaat een internationale zone rondom een persoon. Hoewel er altijd politieagenten rondom je zullen lopen, ben je nooit in Singapore.

Het wordt nog ingewikkelder als je in de lucht bent. Je bent in een vliegtuig eigenlijk op internationaal grondgebied. Toch hebben alle landen soevereiniteit van het grondgebied tot een bepaalde hoogte in de lucht waar vliegtuigen niet bovenkomen. Echter, als je van Nederland naar Spanje vliegt en boven Frankrijk bent, zal je bij het overtreden van de wet naar de rechtbank in Spanje moeten gaan en niet naar Frankrijk. Daar landt het vliegtuig namelijk. Zo wordt je berecht onder de Spaanse wet. Maar het wordt nog ingewikkelder.

Alle vliegtuigen staan geregistreerd onder een land. Vliegtuigen van KLM hebben de Nederlandse vlag op de buitenkant. KLM vliegtuigen zijn dus eigenlijk weer Nederlands grondgebied. Voor Nederlands geregistreerde vliegtuigen geldt dus de Nederlandse wet. Toch heeft elk land weer andere regels.

Dit maakt het bij bijvoorbeeld geboorte lastig. De gezagvoerder moet de coördinaten van de plaats waar ze op dat moment vliegen opschrijven voor de tijdelijke geboorteakte. Bij geboorte in een Nederlands vliegtuig geldt hierbij dus de Nederlandse wet. De Nederlandse wet wordt het bepaald dat op basis ius sanguinis. Dit betekent dat de afkomst van ouders mede-bepalen waar je geboren bent in de lucht. Maar elk land heeft andere regels. Vlieg je vanaf Los Angeles naar Schiphol met KLM en wordt een baby geboren boven de grond van de Verenigde Staten is deze weer Amerikaans. Iedereen die op grond gebied van de Verenigde Staten is geboren is volgens de Amerikaanse wet namelijk Amerikaans. Zo kan je Nederlands en Amerikaans tegelijk zijn.

Nu maakt Verenigde Staten het nog moeilijker. De VS heeft haar eigen border preclearence. Dit betekent dat de VS haar eigen personeel vanuit het U.S. Customs and Border Protection op enkele internationale vliegvelden, zoals Dublin, Abu Dhabi, Aruba en Toronto. Hiermee heeft de VS de douane controle op buitenlandse vliegvelden en kunnen passagiers bij aankomst in de VS gewoon het land in zonder extra controle. Als je dus vanaf Toronto naar New York vliegt, ben je na de border preclearance in Toronto in Verenigde Staten. Echter ben je in de VS op Canadese bodem en gelden in dat stuk VS de wetten van Canada.

Hoewel de controles naar de Verenigde Staten vanaf Schiphol al streng zijn is hier geen officiële border preclearence. Gesprekken hierover liepen wel tussen de VS en Nederland. Dit VS zou dit graag willen, maar de onderhandelingen zijn gestaakt nadat president Trump een inreisverbod instelde voor zeven moslimlanden. Schiphol ziet wilt wel graag dat de preclearence onderhandelingen worden hervat. Dublin krijgt een steeds belangrijker aandeel in het aantal trans-Atlantische vluchten. Schiphol wilt haar positie behouden en daardoor ook een preclearence. Het is dus zomaar mogelijk dat in Nederland ook een stukje VS komt. België krijgt in 2018 een stukje VS op Brussel Zaventem. Met preclearence hoopt de VS de toch al lange procedures en maatregelen die bij vliegen komen kijken iets makkelijker en soepeler te laten verlopen voor met name de reiziger zelf. Het is maar te hopen dat je op dit soort stukken VS in het buitenland maar ook in vliegtuigen nooit betrokken raakt bij incidenten/overtredingen, omdat het allemaal een stuk ingewikkelder is dan wanneer je je misdraagt bij het uitgaan.