De enorme stroom vluchtelingen naar Europa die vroeg in 2013 op gang kwam, en in 2015 bestempeld werd als ‘vluchtelingencrisis’ zal niemand ontgaan zijn. Europa kijkt op tegen een lastig vraagstuk: waar moeten deze vluchtelingen onderdak vinden, en hoe moet dit allemaal geregeld worden? Europa heeft sinds begin 2015 een plek moeten bieden aan ruim 340.000 vluchtelingen, afkomstig uit gebieden in Noord-Afrika en Zuidwest-Azië. Dit getal stijgt nog steeds iedere week.

Vanuit Europa werd er verwacht dat de Golfstaten als buurlanden van de vertrekregio’s aan deze enorme klus mee zouden helpen, maar vanuit de Golfstaten werd er geen gehoor gegeven aan deze oproep. De rijke Golfstaten, bestaande uit Saudi-Arabië, Koeweit, Qatar, Bahrein, Oman en de Verenigde Arabische Emiraten, namen in totaal nog geen 1500 vluchtelingen op. Koeweit was ‘koploper’ met 614 vluchtelingen.

Als buren van de vertrekregio’s werd er juist verwacht dat de Golfstaten (gedeeltelijk) hun grenzen open zouden stellen, maar het tegenovergestelde gebeurde. Europa reageerde hierop met frustratie. Hoe kan het dat deze landen hun grenzen dicht gooien, ondanks hun verplichtingen in de Verenigde Naties?

Het antwoord is voor een deel te vinden in het Vluchtelingenverdrag van Genève dat door de VN in 1951 werd opgesteld. In dit verdrag staat de universele beschrijving van de term ‘vluchteling’: wanneer iemand wél, en wanneer iemand geen vluchteling is. In het verdrag zijn ook de rechten van vluchtelingen opgenomen. Het verdrag werd door ruim 75% van alle VN-leden ondertekend. De Golfstaten behoren tot de kleine minderheid die dit verdrag van de VN niet hebben getekend, en staan er absoluut niet voor open om dit alsnog te doen.

Het gevolg is dat wanneer een (voor onze termen) vluchteling aan komt in bijvoorbeeld Saudi-Arabië, diegene daar geen enkele vorm van hulp zal ontvangen. Doordat de Golfstaten het verdrag niet hebben getekend, bestaat er in deze landen geen definitie van een vluchteling, en bestaan er daarom ook geen vluchtelingen. Er is op dit gebied hierdoor geen enkele vorm van wetgeving, en een asielzoekersbeleid bestaat al helemaal niet. Een vluchteling zal bij binnenkomst in een land dat tot de Golfstaten behoort zonder pardon weer buiten worden gezet.

Veel vluchtelingen uit omliggende gebieden zijn op de hoogte van de bovengenoemde situatie in de Golfstaten. Zij zien hierdoor in dat toekomstkansen in de Golfstaten schaars zijn. Het is voor een Syriër niet onmogelijk om een visa te krijgen in een Golfstaat, alleen is het verkrijgen van zo’n visa erg duur. Bovendien is het niet zeker voor welke tijd er een visa verstrekt wordt en is de kans groot dat een Syriër na verloop van tijd weer zal moeten vertrekken. Golfstaten zullen hierdoor wel enkele Syriërs een visa aanbieden als zij hierom vragen, maar dit zal niet massaal gebeuren. Een van de redenen hiervoor is dat een groot deel van de bevolking van Golfstaten van buitenlandse afkomst is, en volgens zo’n zelfde visa in de staten werken. Ook deze mensen hebben een grote kans om na afloop van hun visa weer uitgezet te worden. Regeringen willen niet dat dit systeem van werkgelegenheid wordt verstoord door de massale instroom van vluchtelingen, die op hun beurt allemaal op zoek gaan naar werk én een verblijfsvergunning willen. Daarom houden de Golfstaten slechts een beperkte plek open voor Syriërs. Een inwoner van een Golfstaat wordt je niet zomaar.

Verder is er vanuit de regeringen binnen de Golfstaten angst voor terreur en terrorisme. Zo zouden er IS-strijders ‘undercover’ mee reizen met vluchtelingenstromen om in andere gebieden te kunnen infiltreren. De Golfstaten zijn bang voor de dreigingen die deze met zich mee brengen en vrezen een verstoring van de economie, waardoor zij vluchtelingen liever buiten de deur houden.

In Europa is er door het VN vluchtelingenbeleid veel meer kans op een toekomst. Veel vluchtelingen zullen een verblijfsvergunning krijgen, er zijn opvangkampen en allerlei andere regelingen die hulp bieden. Dit dus in tegenstelling met de Golfstaten. Ondanks dat de gebieden waaruit de vluchtelingen weg trekken qua cultuur, waaronder godsdienst, veel overlap kennen met de Golfstaten, verkiezen de vluchtelingen Europa dus boven de buren. Vaak verspreidt verkeerde, bijna utopische informatie zich als een lopend vuurtje onder vluchtelingen. Zo is er een algemeen beeld dat er in Europa voor iedereen werk is, en dat de overheid maar al te graag geld weggeeft aan mensen die er om vragen. Ook heerst er onder de vluchtelingen het idee dat er in Europa meer vrijheid is dan in de Golfstaten. Bovendien is de kans op uitzetting uit Europa veel kleiner dan uitzetting uit de Golfstaten.

Conclusie: hoewel volgens velen enorm onethisch, is het wettelijk gezien niet strafbaar wat de Golfstaten doen; zij hebben het betreffende verdrag van de VN immers nooit ondertekend. Op het gebied van de vluchtelingencrisis hebben de Golfstaten binnen de VN geen enkele verplichting, waardoor Europa er in dit vraagstuk er grotendeels alleen voor komt te staan. De Golfstaten hebben wel gezamenlijk vele miljoenen financiële steun geboden aan vluchtelingen. Met dat geld zijn onder andere noodpakketten aangeschaft en vluchtelingenkampen opgebouwd, maar dan wel buiten de deuren van de Golfstaten.