Volgende week mag je stemmen of je voor of tegen de wet tot goedkeuring van de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne bent. Er is een hoop over dit referendum en het associatieverdrag te doen, een verdrag dat wel 323 pagina’s telt. Waarom stemmen we en waar stemmen we eigenlijk over?

Het verdrag in kwestie is 1 januari al voorlopig in werking getreden, Nederland moet het verdrag alleen nog ondertekenen. Waarom mogen wij dan toch naar de stembus? Dat komt door een succesvolle actie van GeenPeil, dat afgelopen najaar meer dan 30.000 handtekeningen heeft verzameld voor een raadgevend referendum. Sinds 1 juli vorig jaar, mogen Nederlandse burgers die het ergens niet mee eens zijn handtekeningen verzamelen voor een referendum, weliswaar raadgevend van aard. Dat betekent dat de Eerste en Tweede Kamer bij een “nee” nogmaals naar het verdrag moeten kijken, maar ook de uitslag naast zich neer kunnen leggen. Volgens het promotie filmpje van Geen Peil zijn de handtekeningen verzamelt om een signaal af te geven voor meer inspraak in Europese besluitvorming.

De Correspondent nam de standpunten van Geen Peil onder de loep.

Het referendum kwam er, en nu mogen we dus gaan stemmen. Maar waar gaat dat verdrag nou precies over? Voornamelijk over standaardisering van de handelsrelaties. Binnen tien jaar moet, dankzij ingewikkelde belofte’s, een vrijhandelszone gaan ontstaan tussen Oekraïne en landen van de Europese Unie. Ook wordt gestreefd naar politieke associatie om de oostelijke grens stabieler te maken.

In bulletpoints, is dit waar het verdrag over gaat (oekraine-referendum.nl):

• Het verminderen of opheffen van import- en exporttarieven
• Samenwerking op vlak van het buitenlandse beleid en veiligheidsbeleid
• Duurzame ontwikkeling en stimulering van multilaterale relaties
• Het bestrijden van corruptie en georganiseerde criminaliteit
• Versterking van democratie en mensenrechten in Oekraïne, o.a. van LHBT gemeenschappen.
• Goed bestuur en rechtsorde
• Het tegengaan van de verspreiding van massavernietigingswapens

Tegenstanders zien hier een begin van een Europees lidmaatschap voor Oekraïne, hoewel een eventueel lidmaatschap is nog niet aangevraagd en in dit verdrag niet aan de orde is. In andere verdragen (o.a. met Kroatië en Turkije) staat wel expliciet dat landen toe kunnen treden tot de Europese Unie. Wie zijn er allemaal tegen? Natuurlijk de organisatoren (hoewel Geen Peil officieel neutraal is; is daar op Geen Stijl niks van te merken), de PVV, SP en de Partij voor de Dieren. De kritiek is voornamelijk gebaseerd op kritiek op de toenemende macht van de Europese Unie.  Het NRC heeft een uitgebreid artikel gepubliceerd waarin voor- en tegenargumenten worden uitgelegd: dit zijn ze. Het zijn een hoop verschillende argumenten en die zijn soms lastig te beoordelen op de waarheid.

Gedoe over kiesdrempel en stemlokalen
Om de uitslag van het referendum geldig te laten zijn moet 30% van alle kiesgerechtigden zijn stem uitbrengen. Eerdere peilingen lieten zien dat die drempel misschien wel niet gehaald zou worden… Inmiddels laten de peilingen zien dat die drempel waarschijnlijk gehaald wordt. Een paar weken terug begon de ophef over een reductie in stembureaus; één op de tien stembureaus is gesloten volgende week woensdag. Tegenstanders noemen dit overheidsbeïnvloeding, voorstanders zien in dat de stembureaus ook geld kosten (net als het referendum).

Omdat ik zelf de opvatting heb dat ik altijd gebruik moet maken van mijn stemrecht omdat het vroeger niet zo vanzelfsprekend was om dit recht te hebben, moet ik dus gaan bedenken wat ik ga stemmen. Veel randzaken rondom het referendum maken mij twijfelen, zoals de kiesdrempel en minder stemlokalen en de uitgaves van subsidies, maar wat betekent dat? En wat gaat er gebeuren met de uitslag? Het verdrag is ingewikkeld voor een ‘ja/nee’ vraag op het referendum. Zoals Arjen Lubach in ZML het mooi stelt, lijkt alles een beetje op het kip en het ei-verhaal. Ook wordt in ZML een ezelsbruggetje gegeven om het (tactisch) stemmen wat duidelijker te maken: Voor is voor, tegen is tegen, blanco is tegen, thuis is voor, ben je tegen, kun je niet stemmen? Werp jezelf dan op het spoor!