Alvorens er twee weken gestreden kan worden om de medailles, gaat een enorme bouwwoede vooraf. Atletendorpen, stadia, sportfacilitieiten, nieuwe hotels en nieuwe wegen, bedenk het maar wat nodig is om duizenden atleten, een nog grotere groep pers en ondersteunend personeel en toeristen te bedienen tijdens het grootste evenement ter wereld. De Olympische Spelen gaan over competitie, helden en nationaal trots, maar ook over keiharde pegels. Organiserende steden investeren enorm in het visitekaartje wat ze proberen af te leveren tijdens deze weken – want laten we niet vergeten; het organiseren van een Olympisch evenement is natuurlijk keiharde city branding. Het hoogtepunt (of dieptepunt?) zijn de Winterspelen van Sotsji, Rusland. Deze hebben meer dan 50 biljoen dollar gekost.

Het bedrag van Rio is aanzienlijk lager – momenteel geschat rond de 5 biljoen dollar – maar voor een land in (sociaal) economische crisis nog steeds een belachelijk bedrag. Zoals in het artikel van maandag al bleek, schieten de Brazilianen niet zoveel op met het erfgoed van de Spelen:

“Q: All this money being spent on the Olympics – is anything getting better for you or the people in the favelas? A: The investment is not for us, it’s for the foreigners.”
(Huffington Post)

Hoewel er steeds meer kritiek komt om als stad een Olympisch bid te doen – onder andere in Boston en Nederland – kan afgevraagd worden waarom steden toch nog graag een mega sport-evenement willen organiseren? De hoop is dat de lokale en nationale economie gestimuleerd wordt, mede dankzij toerisme en marketing. De bijbehorende investeringen in de stad en infrastructuur moeten haar burgers goed doen. Pijnlijk is dat veel stadia – ook in andere gaststeden – zogeheten white elephants worden – want wat te doen met het bouwgeweld als de atleten en het publiek weer vertrokken zijn? Schrijnend is dat Rio geïnvesteerd heeft in metrolijnen tussen de Copacobana en rijke enclaves – de normale burger en de inwoners van de favela’s merken veel minder van ‘het succes van de Spelen’.

Is er wel sprake van een succes? Het bid van het Braziliaanse Olympische Comité richtte zich op de ‘celebration lifestyle‘ van de stad, welke toeristen moest aantrekken. Hoe vaak hebben wij wel niet op de televisie beelden gezien van de stranden, van de samba en lachende mensen? De Spelen moesten een katalysator worden voor sociale integratie door programma’s tegen werkeloosheid, opleiding en sociale cohesie. Terwijl ook een schuld afbetaald moet worden…

Maar, stellen voornamelijk marketeers, de hoge kosten zijn alleen op de korte termijn problematisch. Het idee dat honderden uren televisie uitzendingen met die lachende, dansende mensen op het strand in de geheugens gegrift staan en dat dit leidt tot meer toerisme in de stad. Een lief idee, maar deze PR stunt in Rio stond in contrast met de sociaaleconomische problemen, de favela’s en het zika-virus. Vaak zijn gaststeden al bekende bestemmingen – naar Rio gingen al veel toeristen voor dat beeld van lachende, dansende mensen op het strand. En ook, wat had Londen bijvoorbeeld nog te bewijzen aan toeristen?

Sotsji (Winterspelen 2014) en Barcelona (Zomerspelen 1992) hadden wél wat te bewijzen. De één deed dat succesvoller dan de ander. Het is misschien gek om nu voor te stellen, maar Barcelona wordt genoemd als hét succesverhaal betreft de Olympische stadsplanning en dus als groot voorbeeld. Naast het bouwen van stadia, werd de stad flink verbouwd: met name het waterfront van de stad heeft een metamorfose ondergaan. Dit was niets voor niets: de stad profiteert sindsdien van verbeterde infrastructuur, de komst van duizenden banen (geschat 20.000), de komst van (heel veel) toeristen en evenementen.

Ik kom ook weer terug op het dieptepunt, Sotsji. Met een exorbitant bedrag is een leeg resort gebouwd in een afgelegen deel van Rusland – voor zonnig toerisme. Het klimaat dient niet echt voor snowboarden en schaatsen (vandaar die enorme kosten), maar niemand gaat naar een zomerresort om naar een skischans te kijken. De constructie van dit evenement heeft het milieu ook niet goed gedaan. De Zwarte Zee is vervuild en bossen zijn gekapt. Met leegstaande wintersporthallen en uitgestorven hotels is het geen aantrekkelijke plaats voor toeristen.

Hoewel de Spelen van Rio de Janeiro pas vorig jaar waren, en de lange termijn gevolgen nog niet duidelijk zijn – en nog een lange weg volgt van schulden afbetalen, lijkt het er niet op dat toeristen nu massaal vaker naar Brazilië afreizen. De beelden van Rio kenden we al. De infrastructuur is voor toeristen verbeterd, maar door alle problemen rondom de Olympische organisatie lijkt het erfgoed van Rio 2016 ook een white elephant te worden, met alle gevolgen van dien.