Bij nucleaire dreiging denken de meeste mensen al snel aan de Koude oorlog (waar het op zijn hoogtepunt was) of aan de spanningen rondom het kernwapenprogramma van Noord-Korea. Maar zoals in dat artikel naar voren zal komen is nucleaire dreiging helemaal niet zo ver van huis en zijn het geen wapens die de dreiging vormen, maar iets wat in de eerste plaats juist redelijk onschuldig lijkt, namelijk kernenergie.

Kernenergie is een vorm van energieopwekking waarbij  zware atoomkernen zich splijten en vervallen in lichtere atoomkernen, waarbij zeer veel energie vrijkomt in de vorm van warmte (zal je de verdere uitleg besparen). De meest gebruikte elementen hiervoor zijn thorium, uranium en plutonium, waarvan je de laatste twee waarschijnlijk wel kent, omdat ze ook worden gebruikt voor het vervaardigen van kernwapens. Een voordeel van kernenergie (ten opzichte van andere energieopwekking) is dat het weinig CO2 uitstoot en de grondstoffen hiervoor bijna overal ter wereld wel te vinden zijn.

In Nederland wordt kernenergie niet op grote schaal gebruikt voor het opwekken van energie. Nederland heeft maar één kerncentrale die gebruikt wordt voor energieproductie, namelijk die in Borssele. Het aandeel in de productie van deze centrale bedraagt minder dan vier procent van het totaal. Daarnaast staan er ook nog twee kleine kernreactoren in Petten, maar die wordt alleen gebruikt voor medische toepassingen en onderzoek.

De “Nucleaire dreiging” komt dan ook niet van ons zelf uit, maar van onze zuiderburen. België beschikt over twee kerncentrales, in Doel (bij Antwerpen) en in Tihange (bij Luik) die samen verantwoordelijk zijn voor 60 procent van de totale energieproductie van België. Omdat deze twee centrales van grote omvang zijn (in vergelijking tot de Nederlandse) en redelijk dicht bij Nederland liggen, houdt Nederland deze centrales ook scherp in de gaten. In Nederland maakt men zich vooral zorgen omdat deze centrales vaak in het nieuws komen door allerlei problemen, van betonrot in de wanden van de reactor (die de straling tegenhouden) tot sabotage. De onrust hierover wordt nog eens verder aangewakkerd door het feit dat België al meerdere keren aangekondigd heeft dat ze gesloten zouden worden (wat eigenlijk al in 2005 had moeten zijn) maar meerdere malen besloot de gebruiksduur op te rekken. De sluiting staat nu gepland voor 2022-2025. Men is daardoor bang voor een Tsjernobyl-scenario en roept België dan ook op de centrales meteen te sluiten, maar daar denken de belgen toch net iets anders over.

Nederland aan de pillen

Om er voor te zorgen dat in het scenario van een kernramp hulp goed gecoördineerd kan worden en gebieden ontruimd kunnen worden heeft de overheid allerlei noodplannen klaarliggen. Onderdeel daarvan is de distributie van jodiumpillen, die er voor zorgen dat bij een kernongeval het menselijk lichaam geen radioactief jodium op kan nemen (wat in zo’n geval vrij kan komen) en daardoor voorkomt dat mensen schildklierkanker krijgen (de schildklier is het orgaan dat jodium opneemt). De overheid heeft al een landelijke voorraad sinds eind jaren 80 maar heeft recent besloten een deel te verspreiden in de risicogebieden, dus dicht bij een centrale, en aan mensen die het meeste risico lopen op schildklierkanker, wat in dit geval mensen t/m 18 jaar zijn en voor regio’s dicht bij een centrale zelf t/m 40 jaar. Daardoor hebben de mensen die het meeste risico lopen het snelste toegang tot deze pillen.

Echter moet men daarbij wel rekening houden dat bij een kernongeval er niet alleen maar radioactief jodium vrij kan komen, er zijn namelijk genoeg andere stoffen die in zo’n scenario net zo gevaarlijk zijn en waar jodiumpillen helemaal niets tegen doen. Maar toch kan het uitdelen van die pillen wel zin hebben omdat het de risico’s enigszins kan beperken voor zo ver dat gaat. Om toch eens te peilen hoe de gemiddelde Nederlander hierover denkt besloot ik eens in de reacties te duiken bij het NOS artikel van 30 september j.l. over dit onderwerp (niet de beste graadmeter maar het is meer voor het idee). Nou het eerste wat mensen roepen is “Discriminatie”(het zou ook weer eens niet) en dingen zoals “De overheid wil alle ouderen ombrengen” omdat mensen boven de 40 die pillen niet krijgen. Nu is begrijpend lezen tegenwoordig ook wel een topsport in Nederland maar de rijksoverheid legt op z’n site (https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/jodiumtabletten) gewoon uit waarom die leeftijdsgrens er is. Maar ja, waarom zou je lezen als je ook gewoon de discriminatie-kaart kunt spelen en met allerlei complottheorieën aan de haal kunt gaan.

Wat misschien nog wel een groter probleem vormt is het feit dat niemand echt een idee heeft wat er bij zo’n kernramp zou kunnen gebeuren en wat de gevolgen daarvan zijn. Dus misschien was het beter geweest als de overheid mensen daar meer over zou voorlichten in plaats van al pillen uit te gaan delen met als gevolg dat mensen zich de meest idiote ideeën hierover in hun hoofd gaan halen. Daarnaast denk ik persoonlijk dat als het echt naar de klote gaat (en dan niet de gemiddelde donderdagavond)de gemiddelde student echt wel andere problemen aan z’n hoofd heeft. Zouden we dan eindelijk weer een fysieke collegekaart krijgen van de UU?” of “Krijg ik dan nog wel de tweede pitcher gratis bij de Mick O’Connels?’ dan of hij wel genoeg pillen in z’n mik gegooid heeft die je uiteindelijk toch niet kunnen behouden voor alle gevaren in zo’n scenario. Maar laten we vooral hopen dat het nooit nodig gaat zijn (al zou die fysieke collegekaart niet zo verkeerd zijn).