Europese vliegtaks blijkt cruciaal
Net na de tweede wereldoorlog stond het verkeer tussen Europese landen vrijwel stil. Om Europese integratie een boost te geven werd de vliegsector vrij gesteld van belasting. Dat hielp enorm. Het vliegverkeer steeg uitzonderlijk, steeds meer mensen reisden voor vakanties en zakendoen naar andere landen in Europa. Zeventig jaar later is die maatregel niet veranderd. Wat ooit een noodzakelijke oplossing was, is ferm in handen gekomen van grote multinationals, langzaam zijn we gewend geraakt aan goedkoop vliegen. Samen met Femke Boersma, studente
Bestuurs- en Organisatiewetenschap schreef ik voor Natuur & Milieu een lobby strategie voor een Europese vliegtaks. Het is tijd om dit oude beleid om te gooien naar iets dat past bij deze tijd en eerlijk is voor de Europese burger.
De echte prijs van een ticket
Vliegen is ontzettend schadelijk voor het milieu, we weten het allemaal en ik zal dan ook geen lang verhaal aanhouden over hoe je je zou moeten schamen dat je vliegt. Ik ga zelf ook jaarlijks met het vliegtuig op vakantie. Ik zou wel gek zijn om vier keer zo veel te betalen om met het openbaar vervoer te gaan. Dat neemt niet weg dat de prijzen van vliegtickets absurd en oneerlijk laag zijn. Sterker nog, de lage prijzen kosten de regering ontzettend veel geld. Zo’n twee miljard verliezen we elk jaar. De kosten gaan namelijk verder dan de btw die we mis lopen.
Vliegen neemt ook ontzettend veel maatschappelijke kosten met zich mee. Zo wordt de luchtkwaliteit een stuk minder, moet veel grond rondom vliegvelden vrij gehouden worden, de geluidsoverlast zorgt voor veel protest en daarnaast is het achterhaald om te denken dat klimaatverandering zelf geen kosten met zich mee brengt. Gezamelijk komt het er op neer dat de prijs van een vliegticket 63% hoger zou moeten zijn dan dat hij nu is. 28% daarvan compenseert maatschappelijke kosten, de overige 35% representeert de BTW die gevraagd zou moeten worden.
Nationale ingrepen
Veel Europese landen zijn dan ook al jaren bezig met hun vliegtickets. In landen zoals Duitsland en Denemarken werden vliegtickets al lichtelijk verhoogd. Ook Nederland presenteerde onlangs een plan om de prijs van vliegtickets vanaf 2021 met 7 euro te verhogen. Toch blijkt dit niet genoeg. 7 euro is ver verwijderd van een 63% stijging. In het plan staat dat de 7 euro verhoging zo’n 200 miljoen euro per jaar oplevert. Volgens berekeningen van Natuur & Milieu zou dit met de 63% dus tien keer hoger kunnen zijn.
Toch durven landen hun vliegtickets niet veel hoger te prijzen. De dag nadat Nederland haar plan presenteerde, verhuisde het hoofdkantoor van Corendon naar net over de grens van België. Passagiers uit Denemarken vertrekken dikwijls naar vliegvelden net over de grens om zo goedkoper uit te zijn, Denemarken heeft daarom zelfs de belasting inmiddels weer afgeschaft. Ze zijn dus bang om omzet mis te lopen. Zeker in een land als Nederland, waar Schiphol een belangrijk onderdeel van de landelijke economie uitmaakt, is dat een reële angst.
Europees beleid
Juist om deze angst weg te nemen zou een beleid op Europees niveau de oplossing zijn. Als alle lidstaten van de EU zich zouden moeten houden aan dezelfde ticketprijzen, zouden er geen landen de dupe zijn van het overlopen van klanten. Bovendien zou een algeheel EU beleid ervoor zorgen dat veel meer landen participeren. Uit ons onderzoek bleek dat er veel EU instituten al wel bezig zijn met de verduurzaming van Europees transport. Zo wordt interrailen steeds meer gepromote en wordt er steeds meer gewerkt aan het aanleggen van duurzamere vormen van infrastructuur zoals fietspaden. Toch wordt de vliegsector nog altijd achterwege gelaten. De Europese Commissie zegt bang te zijn voor een minder verbonden EU waarin minder wordt gereisd. Daarnaast blijkt ook de Europese bevolking sceptisch, de eerste reacties zijn vaak angstig: “de belasting betaler is zeker weer de dupe’’
Volgens Femke en ik moet het beleid dan ook zorgvuldig geformuleerd en aangepakt worden. Het moet duidelijk zijn dat dit de landen geen geld kost, maar juist geld oplevert. De vervuilers moeten de kosten betalen, niet de inwoners. En bovendien doen we dit niet alleen maar voor onszelf, maar ook voor de toekomstige generaties die in de EU wonen (hoe zoetsappig het ook klinkt). In de tussentijd is het belangrijk om te blijven investeren in alternatieve vormen van transport zoals de Europese treinwegen.
Deze week en een maand na het onderzoek van Femke en ik, heeft de Nederlandse regering bekend gemaakt in Brussel te gaan pleiten voor een EU-brede vliegtaks. Hoewel er veel commerciële tegenstanders zijn, komen er positieve geluiden uit andere lidstaten en milieu organisaties
De enige manier om dit probleem eerlijk op te lossen zonder verliezers is op Europees niveau. Het is tijd om vliegbeleid anno 1945 een make-over te geven en deze keer eerlijk en duurzaam. Dus ik hou mijn vingers gekruist, wellicht kan de Nederlandse regering Brussel overtuigen om een stap in de goede richting te zetten.
Vragen of meer weten?
Mail dan naar s.akkerhuis@students.uu.nl voor het volledige onderzoek.
