Jullie hebben er allemaal wel eens van gehoord: de Ganges. Een rivier, een God of een afvoerstroom, alle benamingen zijn van toepassing. Beginnend in het hoge noorden van India nabij Tibet en stromend langs de oostkant van het land tot aan de golf van Bengalen is de rivier 2500 kilometer lang. De oevers van de rivier zijn vanaf de voet van de Himalaya ’s tot aan de uitmonding dichtbebouwd en bijna een derde van de Indiase bevolking woont aan de Ganges. Maar niet alleen wordt de rivier gebruikt voor irrigatie of transportas. Ook is ze van zeer groot religieus belang en dient ze als primaire waterbron voor tientallen miljoenen Indiërs. Vandaar dat ik jullie wat wil bijbrengen over het belang van misschien wel de meest gebruikte rivier ter wereld.

Voordat de Ganges überhaupt van enig belang was, was de Indus rivier de belangrijkste in de regio. De Harappa uit hedendaags Pakistan zagen het als zeer vruchtbare grond en bewogen zich steeds verder oostwaarts richting de Ganges, maar de Harappa staken uiteindelijk nooit de Ganges over. Vanaf ongeveer 500 voor Christus begonnen de Indiërs zich ook te vestigen op de oostelijke oever van de rivier. Vanaf dit moment is het ook duidelijk dat de Indiërs de rivier gingen afdammen en kanalen gebruikten om het omringende land te irrigeren. In de ongeveer 2000 jaar hierna zijn er vele keizerrijken verrezen langs de oevers met als slot het 300 jaar regerende Mogolrijk. In 1858 werd het subcontinent echter ingenomen door Britse troepen, wat een einde betekende aan een roerige tijd op het Indische subcontinent. Ongeveer 100 jaar later in 1950 werd de monarchie in het land afgeschaft en werd de republiek India opgericht. De Ganges rivier is in deze 2000 jaar niet langer alleen een rivier, maar een voedingsbron voor de gehele vallei en haar voedselproductie. Elk rijk bereidde langzaamaan de kanaalnetwerken en dammen uit, waardoor het vandaag de dag ook voor India een zeer belangrijke voedselbron is geworden.

In de jaren die volgden begonnen de problemen voor de Gangesvallei zich steeds meer te laten zien, met vervuiling als belangrijkste factor. Door het alsmaar toenemende inwonertal van de oevers en het vrije gebruik van het water om te wassen, af te wassen en riolering. Doordat India nog altijd onderontwikkeld is en nog lang niet alle inwoners toegang hebben tot schoon drinkwater, is het water van de rivier dat ook van levensbelang voor gezinnen die onderaan de sociale ladder staan. Voor hun is de rivier echt ‘heilig’, want zonder het water zouden zij niet kunnen overleven. Dit maakt het aanpakken van de problemen dan ook erg gecompliceerd, want voor miljoenen mensen een andere waterbron vinden is geen gemakkelijk karwei voor de overheid.

Om aan alle problemen nog extra lading te hangen wordt de rivier door Hindoestanen ook gezien als Godin. Het baden in het water van de Ganga zou ervoor moeten zorgen dat men zich van zijn zonder verlost en dat bevrijding wordt vergemakkelijkt. Daarnaast zijn er nog vele feestdagen verbonden aan de rivier, zoals de Kumbh Mela, een feest waarbij zo’n 70 miljoen Hindoestanen bijeenkomen in een van de vier heilige steden langs de Ganges om zich vervolgens gezamenlijk te baden in de rivier. Ook zou het verstuiven van de as van een overledene in de rivier er voor zorgen dat deze gelijk toetreedt tot het Nirvana. Op de oevers van de Ganges worden per dag honderden rituele crematies uitgevoerd waarnaar de as rechtstreeks in de rivier wordt losgelaten. Dus ook voor de honderden miljoenen Hindoestaanse Indiërs is deze rivier ook van religieus belang.

Het blijkt dus dat de Ganges vanuit alle hoeken haar belangen heeft en dat een oplossing voor de problemen als vervuiling en gezondheid niet gemakkelijk zijn. Toch zal er in de komende jaren wat moeten veranderen om de Godin Ganga niet te laten verloederen. Voor de bijna 600 miljoen inwoners die in de buurt van de rivier wonen er van afhankelijk zijn zou het desastreuse gevolgen hebben als er niks gedaan wordt. Gezondheidsrisico’s liggen al een tijdje op de loer, maar vandaag de dag staat het hele ecosysteem op springen. Neem hierbij de klimaatverandering en de hele vallei zou binnenkort wel eens worden overspoeld door het vervuilde water van een boze Godin.

Bron: Workshop Calcutta Rescue