Utrecht: De stad van Sint Maarten

Over minder dan een maand is het 11 november, ofwel: Sint Maarten. Kinderen door heel Nederland gaan zingend met lampionnen langs de deuren om snoep op te halen. Vooral in Utrecht is deze traditie niet meer weg te denken. Niet veel mensen weten dat Sint Maarten de beschermheilige van de stad is. Hij is, als je weet waar je moet zoeken, overal te vinden. Maar wie was Sint Maarten en waarom is juist hij de beschermheilige van Utrecht?

Martinus van Tours werd rond het jaar 316 geboren in Hongarije. Zijn familie was Romeins, waardoor hij gedwongen in het Romeinse leger moest dienen. Toen hij gelegerd was in de Noord-Franse stad Amiens, kwam hij bij de stadspoort een bedelaar tegen. De bedelaar smeekte hem om een aalmoes, maar Martinus bezat zelf ook geen geld. Hij pakte zijn zwaard en sneed zijn rode mantel door midden en gaf de ene helft aan de bedelaar. Hij kon niet zijn hele mantel weggeven, want de andere helft was eigendom van het Romeinse leger. Die nacht droomde Martinus dat het Jezus zelf was geweest aan wie hij zijn halve mantel had gegeven. Martinus liet zich meteen dopen en verliet het leger om in eenzaamheid te leven en hij stichtte het eerste Franse klooster. Hij kreeg in de loop van zijn leven steeds meer aanhangers. In 371 overleed de bisschop van Tours en werd Martinus door de bevolking gekozen tot bisschop. Hij verrichtte wonderen en werkte als bisschop tot hij in 397 overleed. Hij werd op 11 november begraven in Tours. Na zijn dood werd hij heilig verklaard en groeide hij uit tot een van de populairste heiligen.

Wat is nou eigenlijk de relatie met Utrecht?. De Frankische vorsten waren groot ‘fan’ van Sint Maarten en zij hadden na het uiteenvallen van het West-Romeinse Rijk de macht in Utrecht. Zij vertelden allerlei verhalen over zijn wonderen en zo werd Sint Maarten hier geïntroduceerd. Hij wordt onlosmakelijk verbonden met de stad als in de 7e eeuw Willibrord, een bekende missionaris, een Sint Maartenskerk bouwt op het huidige Domplein. Snel daarna wordt hij dan ook de beschermheilige van Utrecht.


 4 schutters met banier van stad Utrecht
(Centraal Museum te Utrecht, inv.nr.4755 )

Sint Maarten is dan ook door heel Utrecht te vinden. Zijn ruiterstandbeeld staat bij de Martinuskerk aan de Oude Gracht, niet ver van het Ledig Erf. Zijn leven is afgebeeld in de reliëfs van de kloostertuin die bij de Dom hoort. Bovendien valt hij niet te missen op de deuren van kerk zelf.

Toch is misschien wel de belangrijkste verwijzing naar Sint Maarten het wapen van Utrecht: Een rood en een wit vlak met een diagonale scheiding. Het rood staat voor de mantel en het wit voor het naakte lichaam van de bedelaar. Wat op het eerste gezicht een simpel wapen lijkt, blijkt toch een hele geschiedenis te hebben. Dit is trouwens niet het enige Utrechtse logo wat gebaseerd is op de legende van Sint Maarten. Ik raad je dan ook aan om nog eens goed te kijken naar het logo van FC Utrecht.