In een groot aantal landen is er sprake van een tweedeling in de bevolking. Noord – Duitsers verfoeien de schwaben, oftewel de mensen uit Beieren en Baden – Württemberg. Vraag een inwoner van Milaan waar Afrika begint en hij zal antwoorden “onder Rome”. Op eenzelfde manier kijken de Fransen uit het chique zuiden naar het landelijke Franse noorden zoals Vlamingen kijken naar Wallonië. Enfin, tweedelingen zijn op veel plaatsen te vinden maar waar komen ze in vredesnaam vandaan? In dit artikel wil ik daarop ingaan aan de hand van onze eigen kwestie, namelijk: de eeuwige boven of onder de rivieren discussie, die de tand des tijds moeiteloos lijkt te weerstaan ghostwriter klausur. Als Maastrichtenaar komt deze discussie nogal eens naar voren in mijn leven, en helaas ben ik er waarschijnlijk door getekend. Desalniettemin zal ik proberen hier een objectief en informatief artikel van te maken.

Hoewel het grootste gedeelte van de tijd slechts schertsend, en met een knipoog over en weer grappen worden gemaakt door mensen van onder de rivieren over mensen van boven de rivieren en vice versa, is het goed om te weten dat deze discussie verder gaat dan elkaars accent belachelijk maken. Hij ligt namelijk stevig verankerd in de Nederlandse geschiedenis en is letterlijk al eeuwen oud. Daarnaast is hij overduidelijk plaatsgebonden en daardoor sociaalgeografisch ook interessant (of althans dat hoop ik). De discussie vindt zijn oorsprong, enigszins voor de hand liggend, in verschillen in het geloof van mensen. Maar het zijn vooral de gevolgen van dat verschil die ertoe geleid hebben dat mensen uit beide regio’s niets van elkaar wilden weten. De hoofdzakelijke oorzaken wil ik even uiteenzetten.

Het geloof.

Zoals eerder al gezegd, en waarschijnlijk ook wel bekend, speelt het geloof een grote rol in de tweedeling. Het noordelijke deel van Nederland is van oudsher Protestants terwijl het zuidelijke deel van Nederland Rooms-Katholiek is. Hoewel beide vormen van geloof varianten zijn van het Christendom zijn er specifieke verschillen die hun stempel hebben gedrukt op beide samenlevingen en die zijn volgens sommigen nog altijd waarneembaar. Ook in de geseculariseerde samenleving. Zo is er in de Rooms-Katholieke stroming meer plek voor materialisme, hoffelijkheid en schone schijn terwijl er in het Protestantisme meer nadruk wordt gelegd op eerlijkheid en een sober, zuiver bestaan. Dit is tegenwoordig nog altijd terug te zien in de omgang. Mensen in het zuidelijke gedeelte onder de rivieren proberen ten alle tijden te voorkomen de ander in gesprek voor het hoofd te stoten en nuanceren daardoor (te?) veel. Hiertegenover staan mensen uit het noordelijke gedeelte boven de rivieren die veel meer belang hechten aan klare taal en mekaar (te grof?) zeggen waar het op staat. Ook is dit mogelijk een van de oorzaken van het bourgondisch tegenover zuinige karakters van de bevolking. De verschillen in geloof hebben echter ook andere culturele ontwikkelingen aangejaagd doorheen de historie waarin ik in de volgende alinea wat aandacht wil besteden.

Versnippering en culturele invloeden.

Het rivierengebied in Nederland vormt van nature een moeilijk te nemen barrière. Opmarsen in een aantal oorlogen zijn er spaak op gelopen. Dit heeft ertoe geleid dat in de Nederlandse historie het zuidelijke gedeelte van het land veel vaker over en weer ging tussen verschillende bezetters (met verschillende culturele invloeden). De oorsprong van de onder en boven de rivieren tweestrijd komt dan naar alle waarschijnlijkheid ook voort uit de periode van de 16^e eeuw, de periode van de 80-jarige oorlog. Verschillende gebieden ten zuiden van de rivieren wisselden in die tijd veelvuldig van eigenaren terwijl de Republiek der Zeven Nederlanden het gebied onder hun bewind probeerde te scharen. Hierdoor hebben in een korte tijd de Spanjaarden, het Habsburgse rijk en de Republiek der Zeven Nederlanden hun stempel op deze gebieden proberen te drukken hetgeen natuurlijk heeft geleid tot culturele verschillen. De nijd tussen boven en onder de rivieren ontstond echter niet per se door deze verschillende culturele invloeden maar door de Christelijke stroming waaraan de bezetter de voorkeur gaf. Het zuiden, dat al lang gezwicht was voor de Rooms-Katholieke stroming die de Spanjaarden brachten en opdrongen, moest het bij verovering door de Republiek der Zeven Nederlanden afleggen tegen het Protestantisme (dat door die staat werd uitgedragen) waardoor er discriminatie ontstond. Dit leidde ertoe dat er in plekken onder Staats bewind, inwoners van steden zich niet wilden verdedigen wanneer de Spanjaarden aanvielen, maar hun verwelkomden wanneer ze door hun opnieuw bevrijd werden van de Staatse bezetting. Deze Spaansgezindheid in het zuiden in die tijd is hoogstwaarschijnlijk de basis van de tweestrijd, die nog altijd een beetje is tussen boven en onder de rivieren. Een tweestrijd die iedereen kent, maar waarvan weinigen de historie kennen. Bij die selecte groep hoor jij nu 😉