Dit jaar zou de Buitex naar Oekraïne en Rusland gaan, maar door het coronavirus kan dat niet doorgaan. Tijdens mijn voorbereidingsreis ben ik een beetje verliefd geworden op Sint-Petersburg en daarom wil ik jullie meenemen in de geschiedenis van deze bijzondere, Europees ogende stad: De stad van de Hermitage, de grachten en Peter de Grote. Ik splits dit artikel op in twee delen, omdat het te lang is om allemaal in een artikel te vertellen. In deel 1 bespreek ik waarom tsaar Peter de Grote Sint-Petersburg heeft gesticht.

Rusland was, in vergelijking met veel West-Europese landen, rond 1700 weinig ontwikkeld. Waar landen als Frankrijk en Engeland al sinds de middeleeuwen een hoogstaande hofcultuur hadden opgebouwd, bestond zoiets in Rusland niet in dezelfde mate. Aan het einde van de 17^e eeuw vond tsaar Peter de Grote dat het moest veranderen: Rusland moest kunnen concurreren met de West-Europese landen en daarom begon hij met de modernisering van zijn land. Als onderdeel daarvan besloot hij dat Rusland in het bezit moest komen van een sterke vloot. Er was echter een klein probleem: op dat moment was de gehele Finse Golf in handen van Zweden, terwijl het huidige Russische land aan de Zwarte Zee in het bezit was van het Ottomaanse Rijk. Rusland bezat dus ook maar één havenstad: Archangelsk. Deze stad in het noorden van Rusland staat in verbinding met de Witte Zee. Ik hoor jullie denken: ‘’Een havenstad in het noorden van Rusland, daar is het toch veel te koud voor?’’ Ja, dat was het ook. Bijna de helft van het jaar was de haven bijna geheel onbereikbaar doordat de baai bedekt was met een dikke laag ijs. Toch zag Peter de Grote er wel potentie en hij bouwde hier in 1693 de eerste Russische scheepswerf.

Peter de Grote realiseerde zich ook wel dat die ene havenstad niet in staat was om de hele vloot te kunnen bouwen en onderbrengen, dus moest hij nog een andere toegang zien te vinden tot de zee. Hij aasde op de Oostzee, maar dat gebied was in handen van Zweden. Zweden werd geregeerd door een nog jonge koning Karel XII, zodat Peter de Grote hier een kans zag om eindelijk toegang tot de Oostzee te verkrijgen. Samen met Denemarken-Noorwegen (dat was toen nog één koninkrijk) en Saksen viel het Russische leger de Zweden aan: het begin van de Grote Noordse Oorlog. De eerste slagen werden gewonnen door de Zweden en de Russen delfden in 1700 het onderspit in de slag bij Narva. Narva, een voormalig Russische stad (in het huidige Estland), was geannexeerd door Zweden. De focus van Peter de Grote lag daarom op het heroveren van die stad. Zweden had het op dat moment maar druk, want Denemarken-Noorwegen en Saksen zaten ook niet stil. Dit gaf Peter de Grote de tijd om het Russische leger te laten herstellen van de eerdere nederlaag. Vervolgens lukte het hem om de Zweden verdrijven uit de huidige Baltische Staten. Om de toegang tot de Finse Golf – en daarmee de Baltische Zee – te consolideren, stichtte hij Sint-Petersburg, dat hij noemde naar zijn patroonheilige: de heilige Petrus.

Nu duidelijk is waarom Peter de Grote Sint-Petersburg heeft gesticht en waarom het zo’n belangrijke positie heeft voor Rusland, zal ik in deel 2 ingaan op de ontwikkeling van Sint-Petersburg als stad. Dan begrijpen jullie meteen mijn fascinatie voor de stad van vandaag.