Gedurende de Oikos blijft Oikos week worden er dagelijks artikelen gepost om jullie te vermaken tijdens de quarantaine. Wij, Joep en Jeroen, hadden een interessant gesprek over het doen van online aankopen. Als twee nuchtere jongens uit de provincie doen we dit normaal niet veel. In deze tijd van quarantaine bleek de verleiding van ‘vandaag besteld, morgen in huis’ echter voor (in ieder geval één van) ons te groot. En waar het bezoeken van een verjaardag is deze tijden niet meer mogelijk is, is het sturen van een online besteld cadeau dit wel. Door de drukte was het echter goed zoeken naar een webshop die wél zijn beloofde leverdatum haalde. Op veel websites stond onder  ‘vandaag besteld, morgen in huis’, ‘door de drukte kunnen de levertijden afwijken’. Wij besloten eens wat dieper in te gaan op dit credo van veel webwinkels. Want hoe is het zover gekomen dat  we pakweg 50 jaar geleden niets online kochten terwijl bijna alles wat we vandaag aanklikken, morgen in huis is?  

Vandaag de dag vinden we online winkelen behoorlijk vanzelfsprekend, hoewel die vanzelfsprekendheid iets is van de laatste jaren. Toch bestaat het online winkelen al langer dan wij dachten: in 1979 werd de eerste webshop ontwikkeld, die in 1981 werd gebruikt door een reisorganisatie. Begin jaren ‘90 kwam het internet echt op gang toen het toegankelijk werd voor consumenten en de eerste browser werd ontwikkeld. In de loop van de jaren ‘90 werd internetten steeds veiliger en gingen bedrijven zich echt richten op de online markt. Sommige bedrijven uit die tijd, zoals Amazon (1995), eBay (1995) en Google (1998) zijn nog altijd aanwezig (soms zelfs iets té aanwezig) tegenwoordig. Ook wij Nederlanders zaten niet stil, met onder meer Wehkamp en Bol.com die al eind jaren ‘90 begonnen met hun online handel. In het begin waren deze bedrijven vaak nog aan hun eigen land verbonden, maar daar kwam in de loop der jaren een einde aan. 

En zo ontwikkelde de markt zich steeds verder en verder, met fysieke winkels die online gingen verkopen, winkels met bijzondere concepten (zoals de Kijkshop, waar je een product kon bekijken in de winkel om het vervolgens te bestellen) en vrij recent ook online winkels die fysieke vestigingen openen zoals Coolblue. Tegelijkertijd schoof de markt in elkaar: grote concerns namen de kleinere over, waarmee de kleinschaligheid uit de jaren ‘90 verdween. Winkels die niet snel genoeg meegingen met hun tijd hebben het vaak dan ook niet gered of zijn overgenomen, zoals de eerder genoemde Kijkshop of de V&D. Toch neemt het aantal webwinkels nog altijd gigantisch toe: tussen 2010 en 2019 is het aantal webwinkels verdrievoudigdtot 40.000 in Nederland.Geografische gevolgen hiervan zijn de afschuwelijke blokkendozen van de distributiecentra die dag en nacht draaien en vraagstukken rond bezorgen (bijvoorbeeld in krappe binnensteden). Gelukkig ontstaat er tegen de blokkendozen al steeds meer protest, maar alle bestellingen zullen toch ergens vandaan moeten komen…     

In dit ‘coronatijdperk’ lijken ook voor de online boodschappendiensten gouden bergen in het verschiet te liggen. Zo vertelde Wijnand Jongen, directeur van Thuiswinkel.org aan nu.nl, dat de online boodschappen nu definitief zijn doorgebroken: “Heel veel mensen bestellen nu voor het eerst hun boodschappen via internet en ervaren het gemak. Zij blijven dat in de toekomst dan ook doen.” Aan de andere kant zijn ook veel webwinkels pessimistisch over de toekomst. Zo verwachten veel winkels hun handel
(deels) stil te moeten leggen, met alle gevolgen van dien. Dit lijkt helemaal een doemscenario als je kijkt naar het verdienmodel van veel van de aanbieders van online boodschappen. Om een groot marktaandeel te veroveren maken maar weinig webwinkels winst op de online boodschappen. Zo maakte Picnic enkele tientallen miljoenen verlies in haar eerste jaren van haar boodschappenservice. Deze bedrijven zijn dus vaak afhankelijk van steun van investeerders, en dit zijn juist momenten om die investeringen eens goed te overdenken. Het zullen dus ook voor deze bedrijven spannende tijden zijn die eraan komen, net als voor andere ‘fysieke winkels’.

In deze ‘quarantainetijden’ schieten de verkopen van de webwinkels door het dak heen. Vorige week is de drie miljardste betaling via iDEAL verwerkt, veel eerder dan verwacht. Deze grens werd mede gehaald door de stijging van het aantal aankopen in maart. Deze zijn namelijk met 24% gestegen ten opzichte van vorig jaar. (ongeveer 2 miljoen betalingen per dag). De afname van het aantal betalingen voor zaken als hotels en vluchten worden ruimschoots gecompenseerd door de extra boodschappen en games die online worden besteld. En hoewel het wel erg makkelijk is om één dag voor een verjaardag nog een cadeautje te bestellen of om vanaf de bank een hamburger te bestellen, moeten we ook niet vergeten om in de lokale winkelstraat aankopen te doen, zodat deze wel kunnen blijven bestaan! Want ook al zijn alle saamhorigheidscampagnes uitzonderlijk vermoeiend, waarbij ieder bedrijf de kreet ‘júíst nu’ bezigt, deze lokale bedrijven hebben de steun wel echt nodig. En ook veel harder dan de Amazon’s van deze wereld. 

Overige gebruikte bronnen:

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/de-geschiedenis-van-online-winkelen

https://www.ad.nl/binnenland/doek-valt-voor-beruchte-webshop-neckermann-com-na-forse-kritieken-en-vele-aangiftes~a6fb6079b/?referrer=https://www.google.com/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Webwinkel