Hoe ‘land art’ in Nederland gebruikt wordt om geluidsoverlast tegen te gaan

Momenteel is het er een beetje rustig maar normaal gesproken is Schiphol natuurlijk één van de drukste plekken van Nederland. Miljoenen reizigers doen de luchthaven elk jaar aan. Met meer dan 1600 dagelijkse vluchten is het er een drukte van jewelste. Goed voor de economie maar helaas levert zo’n drukke luchthaven ook veel geluidsoverlast op. Daar is gelukkig nu een oplossing voor bedacht in de vorm van een aangepast landschap dat tevens fungeert als kunstwerk.

Toen de luchthaven in 1916 werd aangelegd is heel bewust gekozen voor de huidige locatie in de polder. Een laaggelegen gebied dat plat en open is maakt immers een ideale landingslocatie. In het huidige Haarlemmermeer leveren die eigenschappen van het landschap echter tot veel problemen. Dit platte landschap is ideaal voor het vervoeren van vliegtuigherrie dat tot vele mensen hun ergernis vaak precies in hun achtertuin beland. Een oplossing was hard nodig.

Toen TNO in 2008 een onderzoek naar de geluidshinder uitvoerde stuitte ze op een bijzondere ontdekking. Het instituut vond dat wanneer de omliggende velden geploegd waren in de herfst het aantal decibel geluidsoverlast significant lager was dan wanneer de velden niet geploegd waren. Als snel was duidelijk dat het de geploegde banen in het landschap waren die met hun hobbelige karakter geluidsgolven braken en of absorbeerde.

Een collectief van onder andere de Schiphol group besloten hierop een stuk omliggend landschap dusdanig te transformeren dat het geluid dat zich over de grond naar de bewoners verspreide tegen te gaan. H+N+S Landschaps architecten en kunstenaar Paul de Kort bundelde hun krachten en ontwierpen het park ‘buitenschot’.

Park Buitenschot, Haarlemmermeer.

Als inspiratiebron gebruikte Paul de Kort historische landbouwtechnieken die vroeger gebruikt werden in de Haarlemmermeerpolder. Ook raadpleegde hij de beroemde Chladni-patronen die de gelijknamige 17e-eeuwse wetenschapper ontdekte toen hij substanties als zand en rijst liet verschuiven doormiddel van (geluids-) trillingen. Zelf geeft de Kort aan dat hij een “symbiose tussen functioneel landschap van horizontale ruggen en een fijne omgeving” probeerde te creëren.

Één Chladni expiriment.

Het kunstwerk bestaan uit 150 lijnrechte en tevens symmetrische verhogingen van ongeveer anderhalf tot twee meter. Ook ruste hij het park uit met fietspaden en plaatste hij er verschillende kleinere kunstwerken waaronder vele referenties naar geluid, zoals een grote schotel die als het geluid in de omgeving opvangt en bundelt naar een bezoeker die er in staat.

Hoe het park werkt.

Nadat het park in 2013 is opgegaan is er direct een onderzoek uitgevoerd om de voormalige situatie te vergelijken met de huidige situatie waarin het park hopelijk het geluid breekt. Het park bleek een groot succes toen men erachter kwam dat het het aantal decibel geluidsoverlast halveerde. Vanuit de hele wereld is de ontwikkeling van dit park nauwlettend in de gaten gehouden. Met de positieve resultaten is mogelijke implementatie van deze vorm van geluidsreductie bij andere luchthavens rond de wereld immers een goede mogelijkheid.