Nederlanders kunnen eigenlijk nergens heen. De horeca is gesloten, evenementen gaan niet door, en dus vervelen we ons kapot. We gaan massaal de enige dingen doen die ons nog resten: naar buiten, “even een rondje maken”. Kinderen die niet naar school hoeven, spelen veel buiten en ouderen grijpen naar hun enigszins stoffige elektrische fiets. Het gevolg: overvolle fietspaden en natuurgebieden die soms moeten worden afgesloten om het leven daar wat rust te gunnen. Het zou veel handiger zijn als het verschrikkelijk weer was, dan zouden we allemaal gewoon thuis blijven. Maar het is nou eenmaal lente, het seizoen waarin naar buiten gaan weer leuk wordt: van jonge beesten in de wei, bloemenweides, vlinders om je heen; dat is iets om te vieren. Over de hele wereld hebben we dat dan ook al eeuwen gedaan en de wedergeboorte van alles in de natuur is in veel godsdiensten aan verhalen gekoppeld om te verklaren waarom precies de zon weer iets meer schijnt. Toch lijken Europeanen vaak een menselijke vorm aan het begrip “lente” te willen koppelen. Door de tijd heen hebben we ons de lente voorgesteld als iemand die een beetje op ons lijkt: goden en godinnen van de lente. Zie dit artikel als een voorstelrondje!

Persephone
Als vrouwelijke telg van de Olympische familie kun je er bijna zeker van zijn dat een al-dan-niet ver familielid je zal proberen te schaken. Zo ook Persephone, dochter van Demeter en Zeus. Ze stond wat bloemen te plukken toen haar oom, Hades, haar weg stal van het weiland en haar in zijn wagen getrokken door onsterfelijke, zwarte paarden meenam naar de onderwereld. Verliefd en vastbesloten haar als vrouw te nemen, maakte hij het haar gemakkelijk in zijn paleis in de hoop dat ze er iets zou eten. Eenmaal gegeten en gedronken in de onderwereld kom je er nooit meer weg. Demeter, haar moeder, zocht ondertussen als een gek naar haar verloren dochter. Toen ze haar eindelijk vond, smeekte ze Hades en daarna Zeus haar dochter weer terug te geven. Het vervelende was dat Persephone al een paar kleine snacks had gegeten in het paleis bij de doden: een paar granaatappelpitjes zorgden ervoor dat de zaak nog een stuk lastiger werd. Uiteindelijk werd een compromis gesloten. Persephone zou voor de helft van het jaar bij haar man blijven, en de andere helft weer terugkeren naar haar moeder. En dat is hoe de oude Grieken het wisselen van de seizoenen verklaarden: in de lente groeide en bloeide alles weer, want Persephone keerde terug naar de aarde. In de herfst en winter stierf alles af, want dan was Demeter zo treurig dat ze niets liet groeien.

Jarilo
Jarilo, Jarovit, Yarylo; de Slavische volkeren hadden een mannelijke god van de lente. Tot in de 19e eeuw werden festivals in zijn naam gevierd, vooral in huidig Servië en Kroatië, en hij werd ook verbonden aan de christelijke Sint Joris (het feest heette “Zeleni Juraj”, wat iets als “Groene Joris” betekent). Het verhaal gaat dat onze Jarilo geboren werd in eind-februari, maar meteen de onderwereld in werd gestolen door Veles, de aartsvijand van Jarilo’s vader. Daar groeide hij op als herder van de koeien van Veles. Volwassen geworden keerde hij terug naar boven en de eerste die hem daar opmerkte was zijn tweelingzusje Morana. Ze worden verliefd, zoals broer en zus dat vaak doen in mythes, en trouwen op midzomer. Kort daarna gaat het echter mis: aan het einde van de zomer is Jarilo vreemdgegaan en wordt hij vermoord door Morana. Als een soort manier van omgaan met dit verdriet, neem ik aan, gebruikt ze een deel van zijn lichaam om een huis te bouwen. Ze trekt hier in, maar verandert langzaam in een zure, chagrijnige oude vrouw (niet onbegrijpelijk, ik zou ook zuur worden van leven in het huis gemaakt van mijn broer en echtgenoot). Het wordt dan ook herfst en langzaam winter; tegen het eind van de winter is ook zij gestorven, en worden broer en zus weer geboren om het gladjes nog een keer over te doen. 

Eostre
Eostre, of Ostara, is een Angelsaksisch-Germaanse godin. Opgewekt door de zonnegod aan het begin van de lente zorgt zij ervoor dat alles weer begint te groeien. In haar naam kan je “ost” herkennen: een verwijzing naar de opkomst van de zon, die een nieuw begin aankondigt. Ze werd vaak in verband gebracht met de haas als dier, en dit herkennen we nog steeds in ons Paasfeest (denk aan de engelse benaming “Easter” waar het oosten ook terug in te zien is). Later is haar feest samengenomen met de dood van Jezus en zijn verrijzenis, maar de elementen van de haas en de eieren die je zoekt komen nog van haar lentefeest.

We hebben natuurlijk nu een goede, wetenschappelijke verklaring voor de lente, maar toch is het grappig dat we zo verspreid over ons continent verschillende verklaringen hebben gevonden voor het weer gaan leven van de omgeving. Geniet van de lente, en laat haar lekker haar gang gaan.