Hoewel een flesje Coca-cola bij vrijwel iedereen in huis te vinden is, weten slechts de makers zelf hoe deze frisdrank gemaakt wordt. De gevolgen van grootschalige productie van frisdrank verpakt in plastic flesjes zijn echter wel zichtbaar en tastbaar voor iedereen. De media brengen de consumenten en de producenten tevens op de hoogte van een probleem dat uit de hand gelopen is. Miljarden megaton plastic vervuilen het milieu en hopen zich op in de oceanen tot een plastic soep. Tegelijkertijd worden er elke minuut miljoen drankjes in plastic flesjes verkocht.

De wetenschappers voeren onderzoeken uit met betrekking tot plastic. Een deel van de onderzoeken brengt de schade in kaart. De bevindingen zijn dat slechts 9% van het plastic werd gerecycled sinds het begin van de wereldwijde productie in het jaar 1950. 12% van het plastic afval is verbrand en de resterende 79% is gedumpt op stortplaatsen of is in de natuur terechtgekomen. De wetenschappers dragen daarnaast bij aan het bedenken van duurzame oplossingen om de huidige druk op onze aarde te verminderen. Deze studies zijn nodig aangezien 99% van alle plastic geproduceerd wordt op basis van aardolie en aardgas.

Door de inzet van Nederlandse cleantech-bedrijf Avantium in de chemie technologieën is er een verbeterde verpakking ontwikkeld voor frisdrankflesjes, gemaakt van PEF in plaats van traditionele PET. Deze nieuwe generatie polyester is volledig gemaakt van planten met 70% lager koolstofemissie. Suiker van platen wordt omgezet naar chemicaliën om plastic te maken. Zelfs afval kan worden omgezet in suikers om PEF te produceren. Dit maakt de recycling van het materiaal tevens gemakkelijker. Een bijkomend voordeel is ook dat de koolzuur langer in het flesje bewaard kan worden en er geen zuurstof door het materiaal heen wordt gelaten, waardoor frisdrank langer houdbaar is. Waar een vershoudfolie multilagen heeft, is er bij PEF-verpakking sprake van een monolaag.

Nu de consumenten milieubewuster geworden zijn, kan een PEF-verpakking goed verkocht worden. Voormalig CEO van dit bedrijf, Tom van Aken, kan verklaren waarom het vernieuwde milieuvriendelijke flesje nog steeds niet op de markt te verkrijgen is. Economies of scale houden de innovatieve ideeën tegen. Zo kiezen de grote ondernemingen altijd ervoor om hun productiekosten te reduceren (anders gezegd om hun winsten te vergroten). Coca-cola brengt 1,8 miljard flesjes uit, waardoor een input dat meer dan 1 cent duurder is al kostbaar is voor dit bedrijf. De kunststoffen die een grotere voetafdruk achterlaten blijven wel in gebruik omdat ze de goedkopere optie zijn. In het geval van het gebruik van PEF-flessen, moet er een nieuwe toeleveringsketen van grondstoffen opgezet worden om de kosten lager te krijgen en te kunnen concurreren met traditionele kunststoffen.

Het doorbreken van de lock-in in plastics wordt gezocht in het circulair maken van de kunststofketen en van de economische processen in het algemeen. De concrete revolutionaire beslissingen laten echter op zich wachten zowel van de publieke als van de private hoek. Alle ogen kijken naar de wetenschap als een middel om tot een technofix te komen. Een eenvoudige uitweg voor de door mens veroorzaakte problemen. Het wordt als wenselijk gezien dat de wetenschappers hun eigen middelen in het onderzoek steken. De verwachting is dat ze daarnaast als enige zowel de verantwoordelijkheid dragen als de verantwoording afleggen. Het is mooi dat wetenschappers zoals Tom van Aken en zijn deskundige collega’s bereid zijn om hun expertise te gebruiken om de wereld te verbeteren en dat ze gewillig zijn om daarbij risico’s te nemen (bijvoorbeeld risico op verzonken kosten). De afvalbergen blijven echter groeien omdat zulke innovatieve uitvindingen, zoals PEF-flessen, niet op de markt komen.

Referenties

Alaerts, L., Augustinus, M., & Van Acker, K. (2018). Impact of bio-based plastics on current recycling of plastics. Sustainability, 10(5), 1487.

Ambrose, J. (2020, 16 mei). The end of plastic? New plant-based bottles will degrade in a year. [Krantenartikel] https://www.theguardian.com/environment/2020/may/16/the-end-of-plastic-new-plant-based-bottles-will-degrade-in-a-year.

Centraal Planbureau (2017, 13 september). De circulaire economie van kunststof: van grondstoffen tot afval. [Achtergronddocument] https://www.cpb.nl/sites/default/files/omnidownload/CPB-Achtergronddocument-13sept2017-De%20circulaire-economie-van-kunststof.pdf.

Geyer, R., Jambeck, J. R., & Law, K. L. (2017). Production, use, and fate of all plastics ever made. Science advances, 3(7), e1700782.

Joppen, L. (2017, 16 oktober). PEFerence: PEF op de markt brengen. [Nieuwsbericht] https://www.agro-chemie.nl/artikelen/peference-pef-op-markt-brengen/.

NOS (2017, 20 juli). ‘Ruim 6 miljard ton aan plastic vervuilt onze aarde’. [Nieuwsbericht] https://nos.nl/op3/artikel/2184216-ruim-6-miljard-ton-aan-plastic-vervuilt-onze-aarde.html.

Parker, L. (2019, 23 augustus). How the plastic bottle went from miracle container to hated garbage. [Krantenartikel] https://www.nationalgeographic.com/environment/2019/08/plastic-bottles/.