In mijn tijd in de Verenigde Staten volgde ik ‘Gender and Environment’, een vak dat een koppeling maakte tussen milieuproblematiek en ongelijkheid van genderrollen en minderheden. Met name één van de lessen is bij sterk bijgebleven, namelijk die over populatiegroei en wat verschillende landen doen om dat tegen te gaan. De meeste ontwikkelde landen hebben tegenwoordig juist met een bevolkingskrimp te maken, maar voor ontwikkelingslanden is dat vaak nog niet het geval. In deze landen wordt selectief omgegaan met sterilisatieprogramma’s en hoe meer je daarover nadenkt, hoe meer daarmee blijkt mis te zijn.

Puerto Rico
Puerto Rico is een eiland dat onder Amerikaans gezag valt. Na de overname van het eiland door de Amerikaanse overheid in 1898, werd er gesteld dat er te veel Puerto Ricaanse arbeiders en te weinig mensen met kapitaal op het eiland waren. Amerikaanse bedrijven trokken hierdoor naar het eiland en namen veel land over van Puerto Ricaanse boeren. De werkloosheid steeg omdat er simpelweg te veel mensen waren die konden werken. De conclusie was dat de populatie van Puerto Ricanen te groot was en daar moest wat aan gedaan worden, als gevolg werd sterilisatie gelegaliseerd.

La Operación
Een vrijwillig sterilisatieprogramma klinkt niet meteen aanlokkelijk, dus moest de lokale overheid het idee ‘aanprijzen’. Arme en niet-blanke inwoners van het eiland werden het doelwit van de promotie van sterilisatie. Het idee werd geschept dat het modern/hip is. Meerdere kinderen krijgen zou economisch slecht voor je zijn en sterilisatie was gratis, zo kon je voorkomen dat je je eigen succes in de weg zat. Bovendien zou het niet goed voor je zijn om direct na een kind nog een kind te nemen. Zij die niet meteen overtuigd waren, kregen ambtenaren op bezoek met de vraag waarom zij nog niet bij de kliniek zijn geweest. Het was een haast dwingende boodschap waarmee je, vrouw zijnde, constant geconfronteerd werd. Het sterilisatieprogramma was een succes, gezien vanuit de overheid. Vele Puerto Ricaanse vrouwen ondergingen de operatie, waardoor het aantal baby’s per 1000 vrouwen van 51 in 1899 afnam tot 31,1 in 1966. Geen van de vrouwen was verteld dat de operatie onomkeerbaar was of dat er ook andere manieren waren om geen nageslacht meer te krijgen.

De sterilisatieoperatie staat op het eiland bekend als ‘La Operación’ en dat is ook de titel van een documentaire uit 1982 die ingaat op deze problematiek. Houd er rekening mee dat de documentaire in beeldkwaliteit wat achtergesteld is en er worden ook scènes van de operatie getoond.
https://www.youtube.com/watch?v=e3RPScdod6E&t=1965s

The Quipu Project
Ook in Peru werd een vrijwillige sterilisatieprogramma opgezet; dit bleek ook echter verre van vrijwillig te zijn. Vrouwen werden vastgehouden bij gezondheidsklinieken totdat ze akkoord gingen met de operatie. Vaak werden met erin geluisd met valse beloftes over gratis zorg na de operatie. Hier bleek uiteindelijk niets van waar te zijn. Ook hier in Peru werd het sterilisatieprogramma op de armere en inheemse bevolking gericht. Er wordt geschat dat 272.000 vrouwen en 21.000 mannen in de jaren 90 door dit programma sterilisatie zijn ondergaan, wederom een succes voor de overheid. The Quipu Project is opgezet om de verhalen van de mensen die gesteriliseerd zijn te verzamelen. Het is een soort anonieme telefoonlijn. Klik hier om naar de website te gaan.

Tot slot
Vaak ligt de focus van de sterilisatieprogramma’s op vrouwen, maar in India werd de focus van sterilisatie juist gelegd op de mannen. Zij zouden hun baan verliezen als ze niet stopten met kinderen krijgen. Vaak werd dan echter alsnog besloten om de vrouw van het gezin te laten steriliseren. Het steriliseren van een man werd toch al snel gezien als het verliezen van je mannelijkheid en sekslust.

Hoewel de verhalen van Peru, India en Puerto Rico uit de vorige eeuw komen, zijn er ook nog steeds dergelijke praktijken gaande. Een voorbeeld hiervan is de sterilisatie van Oeigoeren in China. Oeigoeren zijn een Turks volk in het Westen van China. Velen worden door de Chinese overheid in heropvoedingskampen gestopt, waar vrouwen begonnen te merken dat ze niet meer menstrueerden. Ze werden dus onvruchtbaar gemaakt. Zondag met Lubach heeft hier een item aan besteed en ook Amnesty International komt op voor de Oeigoeiren.