Als eerstejaars student leerde ik in een van de eerste hoorcolleges van het jaar dat Nederland pas in 1909 één tijdzone kreeg voor het gehele land. Daarvóór hadden sommige plaatsen nog hun eigen tijd. Deze ontdekking resulteerde er bij mij in dat ik die middag in de fascinerende wereld van tijdzones verstrengeld raakte. In dit artikel neem ik jullie mee naar een paar van de meest bijzondere situaties op aarde als het op tijdzones aankomt.

We beginnen redelijk dicht bij huis, in Spanje. Dit land heeft namelijk dezelfde tijdzone als Nederland, terwijl het eigenlijk in de tijdzone van Groot-Brittannië zou moeten liggen. Dit komt doordat de voormalige dictator Franco in 1940 de tijdzone van het land aanpaste aan de tijdzone van Nazi-Duitsland en dit sindsdien niet meer is teruggedraaid. In Galicië, het meest westelijke deel, komt de zon in de winter pas rond 9 uur op. Al jaren wordt er in het Spaanse parlement gesproken over een wijziging van de tijdzone, maar vooralsnog zonder resultaat.

Een vergelijkbare situatie is er aan de hand in China. Dit enorme land zou normaal gesproken uit vijf tijdzones moeten bestaan, maar heeft er slechts één. Vóór 1949 had het land ook daadwerkelijk vijf tijdzones, totdat Mao Zedong besloot om één tijdzone voor heel China te hanteren, met als doel de politieke macht van het communistische regime in het land te vergroten. Door deze beslissing ga je als je de (nagenoeg onbegaanbare) grens van Afghanistan naar China oversteekt maar liefst 3,5 uur vooruit, het grootste verschil ter wereld (na de datumgrens). Een ander gevolg van de onlogische tijdzone is dat ze in de meest westelijke provincie van China, Xinjiang, zelfs twee verschillende tijdzones zijn gaan gebruiken: de officiële van de rest van China (UTC+8)  en hun eigen geografisch kloppende tijdzone (UTC+6). De etnische Han-Chinezen gebruiken veelal de eerstgenoemde tijd, terwijl de etnische Oeigoeren veelal de laatstgenoemde gebruiken.

Van China vliegen we naar de Verenigde Staten, en wel naar de staat Arizona, waar misschien wel de meest gekke situatie ter wereld is. Arizona gebruikt namelijk als enige staat binnen de VS in de tijdzone géén zomertijd. Maar het wordt nog ingewikkelder: de Navajo Nation in het noordoosten van Arizona, een gebied waar veel indianen wonen, gebruikt wél zomertijd. En dan nog zijn we er niet: binnen de Navajo Nation ligt de enclave Hopi Reservation, die juist weer géén zomertijd gebruikt. Wanneer je dus in de zomer door deze gebieden rijdt, kan het zomaar zo zijn dat je de klok vier keer moet verzetten.

Tot slot wil ik het hebben over misschien wel de belangrijkste tijdzones op aarde: die rond de datumgrens. Het maakt namelijk nogal wat uit of het bijvoorbeeld dinsdag half 12 ’s avonds is of donderdag half 1 in de nacht. Want ja: zo groot zijn de verschillen, maar liefst 25 uur. Om deze reden stapten de Line Islands, onderdeel van Kiribati, in 1995 over van UTC -11 naar UTC +14, zodat het hele land Kiribati beter met elkaar verbonden werd. De Line Islands werden zelfs gezien als potentiële toeristentrekker, omdat Nieuwjaar hier voortaan als eerste plaats zou vinden.  In 2011 volgde Samoa door 30 december over te slaan en de tijdzone van UTC -11 naar UTC +13 te veranderen. Hierdoor kon het land in het vervolg beter zaken doen met zakenpartners Australië en Nieuw-Zeeland.

Al met al hoop ik jullie hiermee een kijkje te hebben gegeven in deze ingewikkelde maar ook (vind ik) zeer interessante wereld. En iedereen die naar een kaart van tijdzones kijkt, ziet dat er nog talloze andere gekke situaties zijn (tip: kijk naar Australië!). Het is in ieder geval duidelijk dat de tijdzone van een land zeker niet alleen afhangt van geografische ligging, maar dat politieke en culturele verhoudingen ook een zeer grote invloed hebben.