In deze rubriek genaamd No Access Card Needed krijgen we een kijkje in de keuken bij SGPL. Docenten, studenten, stagiaires of andere SGPL insiders komen aan het woord. Vandaag deelt Anke van Velsen, SGPL-student en lid van de V.U.G.S.-lezingen-en-excursiecommissie (Vlexcie), haar nieuw opgedane kennis over Nagorno-Karabach aan de hand van de lezing van Kaukasus-expert Sara Crombach.

Het recent opgelaaide conflict in Nagorno-Karabach haalt opnieuw de voorpagina’s van de kranten. Dit conflict is echter niet iets nieuws. Al sinds het begin van de 20^ste eeuw is het conflict, wat we een oorlog mogen noemen, aan de gang. In 1923 besloot de toenmalige Sovjetregering dat Nagorno-Karabach een zelfstandige provincie van Azerbeidzjan zou worden. Dit terwijl het grootste deel van de bevolking in Nagorno-Karabach Armeens is. Als logisch gevolg hiervan wilden de inwoners van Nagorno-Karabach liever bij Armenië horen dan bij Azerbeidzjan. Na jarenlange spanningen met een hoogtepunt in 1988, toen de Armeense bevolking in Nagorno-Karabach demonstreerde voor aansluiting bij Armenië, brak de oorlog in 1991 echt uit. In dit jaar viel de Sovjet-unie uiteen en beide partijen hadden niet langer het idee zich te moeten houden aan de door de Sovjet-unie opgelegde grenzen. Armenië kwam als overwinnaar uit deze oorlog toen in 1994 een staakt-het-vuren werd getekend. Hoewel het gebied nog officieel bij Azerbeidzjan hoorde kregen de Armeniërs in het gebied het voor het zeggen. Opvallend is dat er in al die jaren nooit tot een vredesakkoord is gekomen hoewel er verschillende pogingen zijn gedaan waarbij Rusland als bemiddelaar optrad.

Vrij plotseling is de oorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan om Nagorno-Karabach weer heftig losgebarsten dit jaar. Wraak wordt als voornaamste reden genoemd voor de recente inval van Azerbeidzjan. Wraak op de eerdere overwinning van Armenië. Critici zeggen dat dit moment van aanvallen een strategische keuze is geweest van Azerbeidzjan. In de afgelopen 26 jaar heeft het land veel geld en tijd gestoken in uitbreiding en verbetering van hun militaire kracht. Met de beloofde steun van Turkije aan Azerbeidzjan en facilitering van wapens was het Azerbeidjaanse leger sterker dan ooit tevoren. Azerbeidzjan kan ook de coronacrisis als kans hebben gezien nu de aandacht voor andere zaken wereldwijd verslapt was. Azerbeidzjan heeft veel gebied terug veroverd. Bij beide kanten zijn al veel slachtoffers gevallen en dit is een van de redenen waarom er op 10 november 2020 een staakt-het-vurenakkoord is ondertekent met opnieuw Rusland als bemiddelaar. De overeenkomst is erg in het voordeel van Azerbeidzjan. Nagorno-Karabach zal bij Azerbeidzjan blijven horen, Azerbeidzjan mag alle (terug)veroverde gebieden in bezit houden en het Armeense leger moet zich terugtrekken van door hen bezet Azerbeidzjaans grondgebied, ook als die bezetting al sinds 1994 staat. Rusland zal toezien op het naleven van de afspraken. De Russische troepen zullen voor 5 jaar het grensgebied bewaken. Als de geschiedenis van Nagorno-Karabach bekeken wordt is het nog maar de vraag hoe lang dit nieuwe akkoord stand zal houden. Terwijl er in Azerbeidzjan wordt feestgevierd zijn de Armeniërs in Nagorno-Karabach bang. Zij vragen zich af wat er nu met hen zal gebeuren. De Azerbeidjaanse regering heeft laten weten dat alle Armeniërs vredig in het gebied kunnen blijven wonen. Toch is het begrijpelijk dat de Armeniërs bang zijn na de eerdere massamoorden gericht op Armeniërs in Turkije in 1915. Naar schatting zijn toen ruim een miljoen Armeniërs om het leven gebracht. De vrees om opnieuw slachtoffer te worden van discriminatie wegens hun afkomst en geweld tegen hen heeft ervoor gezorgd dat duizenden Armeniërs die niet bereid zijn om af te wachten in de afgelopen weken massaal uit Nagorno-Karabach zijn weggetrokken. 

De rollen van Turkije en Rusland in de Nagorno Karabach oorlog zijn ook nog noemenswaardig. Hun aandeel in de oorlog kan gezien worden als een verkapte oorlog tussen Turkije en Rusland waarbij ze elkaar proberen af te troeven door “hun land”, in het geval van Turkije, Azerbeidzjan en in het geval van Rusland, Armenië, naar de overwinning te helpen. Of deze oorlog nu gestreden is zal alleen de tijd duidelijk maken.