Ethisch bezopen
Het jaar is 1994, het is voorjaar in Rwanda. Het land met een gematigd tropisch klimaat is vochtig. Net als de monden van mannen, die de hele dag lang druk bezig zijn geweest. Ze vergapen zich aan bier geproduceerd door Nederlands bekendste biermerk: Heineken. Ze drinken een pilsje nadat ze een hele dag hebben gewerkt met zware werktuigen als machetes en… geweren. De Rwandese genocide is bezig. Primus, een merk van Heineken, zorgde dat de soldaten rustig bleven tijdens de etnische moorden op Tutsi’s. De brouwerij bracht de Hutu extremisten zelfs extra belastingopbrengsten op, dit geld kon goed gebruikt worden voor deze zogenaamde burgeroorlog. Toch zijn Nederlandse kopstukken als Maxima en Rutte erg trots op de rol van Heineken in recente ontwikkelingssamenwerkingsprojecten in Afrika, ondanks het schimmige verleden.
De inleiding vereist wel wat nuance, Heineken heeft namelijk de afgelopen decennia rond de 7 miljoen euro subsidie gekregen van de Nederlandse overheid voor ontwikkelingssamenwerking, onder het motto “hulp en handel”. Met als doel om 60% van de grondstoffen van het bier, bestemd voor de Afrikaanse markt, door lokale boeren te laten produceren. Hierdoor zouden lokale Afrikaanse boeren profiteren van de aanwezigheid van Heineken. Daarnaast zet Heineken zich met hun stichting in voor de bestrijding van malaria en geelzucht. Ook verstrekt de brouwerij met de rode ster gratis hiv-remmers aan medewerkers. Dit zijn de recente ontwikkelingen waar Maxima en Rutte zo trots op zijn.
Bovendien zei voormalig CEO Jean-François van Boxmeer dat Heineken geen macht heeft gehad over de brouwerij in Rwanda tijdens de genocide en daardoor geen enkele verantwoordelijkheid heeft in de massamoorden. Aangezien de brouwerij toen zelfstandig zou produceren zonder toezicht van het moederbedrijf. Deze uitspraak is echter zeer betwistbaar. Zo zou er nog een radioverbinding zijn geweest tussen de brouwerij in Rwanda en andere brouwerijen. Daarnaast was het onmogelijk voor de brouwerij om zelfstandig te kunnen produceren, het gerst moest namelijk ergens van buiten Rwanda gehaald worden. Ook werden er destijds statements naar buiten gebracht dat Heineken geen reden zag om de productie te staken tijdens de genocide, mits er genoeg grondstoffen waren. Dit blijkt uit een onderzoek van Olivier van Beemen, voormalig Frankrijk correspondent voor het Financieel Dagblad.
De genocide is ondertussen 27 jaar geleden en Heineken heeft zich ondertussen in gezet om aan ontwikkelingssamenwerking te doen. Toch als er gekeken wordt naar recente schandalen van Heineken is het enthousiasme van Rutte en Maxima toch niet geheel op zijn plaats. Alles wijst erop dat de 60% belofte nog lang niet gehaald wordt, maar dit is nog maar het topje van de ijsberg. Schandalen en Heineken gaan hand in hand in Afrika, net als bier en de student.
Zo zet Heineken in minimaal 10 Afrikaanse landen zogenaamde “bierpromotiemeisjes” in. Regelmatig worden deze meisjes seksueel misbruikt door werkgevers onder werktijd. Werkgevers dreigen met ontslag als ze dit niet doen. Daarnaast verdienen deze promotiemeisjes zo weinig dat een deel als prostituee moet bijklussen.
Een van de Afrikaanse landen waar de winnaar van de wereldtentoonstelling van 1889 produceert is Burundi. Heineken is door accijnsbelastingen de grootste inkomstenbron van het regime van de Rwandese zuiderburen. Hoe het regime en Heineken verweven zijn, is goed te zien aan de leiding van Heineken in Burundi. De baas is namelijk ook één van de belangrijkste rechters in het land. Verder is zijn staat van dienst niet geheel koosjer. Hij is het brein achter de etnische lijsten van Heineken in Burundi, omdat hij vindt dat Tutsi´s het bedrijf domineren.
Corruptieschandalen gebeuren niet enkel onder Afrikaanse directeuren van Heineken. In 2017 raakte de Nederlandse topman Nico Vervelde betrokken bij een grootschalig corruptiezaak in Nigeria. Er hing tussen de drie en zeven jaar celstraf boven zijn hoofd. Gelukkig voor hem schikte Heineken zijn zaak en bood hem een nieuwe baan aan in Singapore. Als gevolg hiervan is “The Global Fund”, gesteund door de Melinda en Bill Gates foundation, gestopt met het partnership met Heineken.
Al met al is het duidelijk dat Heineken een ethisch debacle is. Helaas is de groene bierbrouwer niet de enige gesubsidieerde Nederlandse multinational met een moreel kompas van een hongerige hyena. Ook Nederlands grootste oliemaatschappij Shell krijgt regelmatig een centje toegestopt van de Nederlandse overheid. Het lijkt erop dat de huidige regering handelt naar de door Balkenende bedachte term, de VOC-mentaliteit. Geld verdienen over de ruggen van arme mensen uit economisch zwakkere landen, gesteund door de overheid, is waar Nederlanders meer dan 200 jaar na dato nog steeds in uitblinken. Biertje?
Bronnen
https://www.ad.nl/economie/hoe-heineken-in-afrika-tijdens-genocide-vrolijk-door-brouwde~a2ee7079/
https://www.nporadio1.nl/homepage/8910-welke-rol-speelde-heineken-bij-de-genocide-in-rwanda
https://www.ftm.nl/tag/nico-vervelde
Credits:
Thierry Falise / Contributor
