In de allereerste aflevering van ‘Wereld van de Chinezen’ reist documentairemaker Ruben Terlou af naar Kenia. De Chinezen hebben hier een spoorlijn laten bouwen van hoofdstad Nairobi naar havenstad Mombasa. Het project heeft in totaal 3,8 miljard euro gekost, waarvan de Chinezen 90 procent voor hun rekening hebben genomen. Als je niet zou weten dat de trein en het station Keniaans waren, oogt het tafereel net alsof je je in China bevindt. De stations, de treinen, de techniek waarmee de trein gebouwd is en bestuurd wordt, alles is gerealiseerd naar het Chinese voorbeeld. De meeste materialen en treinstellen zijn zelfs uit China geïmporteerd. De spoorweg wordt gezien als onderdeel van de Nieuwe Zijderoute, die via Italië, Griekenland, Kenia, Sri Lanka, India en Indonesië naar China loopt.

Een hoop Kenianen zijn het niet eens met de aanleg van de Chinese spoorweg, die ze de bijnaam ‘Lunatic Express’ hebben gegeven. Zo zie je in de documentaire hoe een groepje Kenianen in de trein verontwaardigd naar de Chinese vlag wijst, en zegt dat daar alleen de Keniaanse vlag zou mogen pronken. Bij veel Kenianen is de Chinese aanwezigheid in hun land überhaupt in het verkeerde keelgat geschoten. Hoewel de Chinezen zelf aangeven dat ze hun werk doen om de Kenianen te kunnen helpen, vergelijken de Kenianen hun optreden met het koloniale bewind van de Britten. De Chinezen passen zich niet of nauwelijks aan aan de lokale taal en cultuur. Er worden meerdere voorbeelden gegeven waarbij Kenianen worden gedwongen om Chinees te leren, omdat ze anders niet voor de spoorwegmaatschappij kunnen werken. Het lijkt voor de Chinezen geen optie om Swahili, de taal van de Kenianen, te leren. Opvallend is hierbij wel dat er geen middenweg wordt gezocht door Engels als lingua franca te gebruiken, dit zou naar mijn mening een eerlijkere oplossing zijn voor de taalbarrière. Verder geven Kenianen aan gediscrimineerd te worden, een Keniaan vertelt hoe hij door zijn Chinese baas werd uitgemaakt voor aap en werd geslagen.

Aan de andere kant toont de documentaire ook het perspectief van de Chinese migranten. Er wordt als voorbeeld aandacht besteed aan Lui, een hardwerkende Chinese man die in Kenia is om geld te verdienen voor zijn gezin. Hij bakt jianbing, Chinese pannenkoeken, voor de kost. Hij zou graag terug naar huis willen, maar verdient hier niet genoeg geld voor. In Kenia heeft hij het lastig, aangezien hij de taal niet spreekt en de cultuur heel anders is dan de zijne. Toch kijkt hij, in tegenstelling tot andere Chinezen die in de documentaire worden omschreven, niet neer op de Kenianen. Hij weet de cultuur juist wel te waarderen en vindt dat de Kenianen eruit zien als gelukkige mensen.

Al met al is het een interessante documentaire waarin veel verschillende perspectieven worden getoond. Wel is het opvallend dat er op zekere wijze ook medelijden wordt getoond met de aanwezige Chinezen, en dat wordt belicht dat niet voor iedere Chinees het leven in Kenia makkelijk is. Dit perspectief is opmerkelijk, aangezien tegelijkertijd in de documentaire wordt gesteld dat het merendeel van de Chinezen de Keniaanse bevolking heeft uitgebuit en uitgescholden tijdens de aanleg van de spoorbaan. Er wordt duidelijk geaarzeld door de documentairemakers om China in een té negatief daglicht te zetten. Logisch ook, aangezien het toch een documentaireserie over de Chinezen blijft. Bovendien is het juist goed dat het perspectief van de verschillende partijen wordt getoond zonder hier als documentairemakers een oordeel over te vellen. Dit maakt de documentaire objectief en leerzaam. Ik vond de documentaire zeker het kijken waard, en ga verder met het kijken van de andere afleveringen! 

De documentaire is te zien op npo start via de volgende link: https://www.npostart.nl/de-wereld-van-de-chinezen/10-01-2021/VPWON_1296258 

Kopfoto: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nairobi_Terminus.jpg