De Netflix hit van 2021 is tot dusver ‘Seaspiracy’ en voor wie het nog niet heeft gezien, beveel ik het ten zeerste aan. Visserij organisaties die doen wat ze willen, ongeacht het belang van andere mensen of de natuur, is al ernstig genoeg, maar in de documentaire wordt ook genoemd dat de hele sector opereert met behulp van subsidies van onder andere de Europese Unie. Waarom gaan er subsidies naar vervuilende industrieën, over welke bedragen gaat het en is het terecht dat deze subsidies worden uitgekeerd?

Ten eerste, wat is een subsidie? Een subsidie is een geldbedrag dat door de overheid wordt gegeven aan bedrijven. Gegeven is hier een ietwat scheef woord, aangezien er wel regels kleven aan het verkrijgen van een subsidie, zoals uitstoot limieten of prestatie-eisen. Het doel van subsidies is dat de kosten van een bedrijf deels worden vergoed om zo de consumentenprijs laag te houden. Als namelijk de kosten van een bedrijf stijgen, dan is het een logische vervolgstap om de prijs omhoog te gooien. Indien dit, vanuit een maatschappelijk oogpunt, niet wenselijk is, zoals bij eerste levensbehoeften, komen subsidies om de hoek kijken om de prijsverhoging tegen te gaan. Subsidies kunnen ook ingezet worden om een doel te bereiken en bedrijven een extra stimulans te geven om te verduurzamen, denk hierbij aan de subsidiëring van elektrische auto’s.

Het was al duidelijk dat er ook subsidies gaan naar bedrijven die mogelijk wat minder maatschappelijk verantwoord ondernemen, en tijdens de coronacrisis kwam dat echt aan het licht. Mede omdat subsidies natuurlijk van de overheid komen en hoe verdient de overheid haar geld? Door belastingen. Het voorbeeld is het redden van de KLM tijdens de coronacrisis, die laatst ook 285 miljoen aan loonsubsidies kreeg. Dit riep meer dan genoeg maatschappelijke weerstand op, maar door het macro-economische gevaar dat KLM failliet zou gaan in combinatie met de afhankelijkheid van Schiphol plus de banen, de infrastructuur en de sectoren die ermee gepaard gingen, was het toch nodig volgens het Rijk. 

Zo steunt de Nederlandse nationale overheid ook nog de fossiele brandstof sector met €8 miljard per jaar. Deze €8 miljard is niet alleen maar schenkingen, maar ook belastingvoordelen en regelingen. Kijkend naar het grotere plaatje gaat er wereldwijd €500 miljard naar de olie- en gas industrie. Dit wordt als wringend gezien, omdat er ongeveer €80 miljard gaat naar natuurbescherming, terwijl hier volgens wetenschappers €700 miljard voor nodig is. Sir David Attenborough, de Britse bioloog die bekend staat om zijn natuurdocumentaires, waarin hij, als voice-over, vertelt met een stem die men herkent uit duizenden, kaartte dit probleem aan in de aanloop naar een VN-top over biodiversiteit. Het is in de wereld waar we nu in leven logisch dat de fossiele brandstof industrie meer geld en middelen heeft dan de natuurbescherming-sector, maar dit verschil hoeft niet te worden vergroot met overheidsfinanciering. 

Het tegenstrijdige is de tweestrijd in de rol van de Europese Unie met betrekking tot de actoren. Zonder subsidies zouden individuele boeren of vissers het mogelijk niet meer redden, waardoor er geen brood meer op de plank komt. Hierdoor zou er ook een oligopolie ontstaan van een paar enorme multinationals. Er valt al te beweren dat er een hegemonie is van een roedel grote bedrijven, maar dit is dan nog gedempt. Aan de andere kant zijn subsidies ook bijna een verdienmodel geworden voor deze bedrijven, subsidies gaan namelijk niet alleen naar lokale vissers in een kano, maar ook naar visserijen die de schepen hebben, alsof ze naar een oorlogsgebied gaan. De vraag is of de subsidies naar MVO’s (Maatschappelijk Verantwoorde Ondernemers) gaan, maar dat lijkt niet het geval. Zouden subsidies alleen naar bedrijven moeten gaan die maatschappelijk verantwoord ondernemen? Hierin heeft iedereen een eigen mening die onmogelijk goed of fout is. Het verstrekken van subsidies aan een hele sector is goed voor de individuele consument die een goedkope prijs voor het avondeten wil, maar minder goed voor het collectief dat rekening houdt met de langere termijn.

Pok Rie. (2019, 6 oktober). Fishing trawler [Afbeelding]. Pexels.com. https://www.pexels.com/nl-nl/foto/vissen-zee-vlucht-natuur-5990468/