Hej!! Zoals sommigen van jullie weten bevind ik me momenteel in het land van ABBA, IKEA en elanden. Jawel in het prachtige Zweden, in Stockholm om precies te zijn. Ik ben hier op een exchange en studeer momenteel aan de Stockholms Universitet, een van de vele universiteiten die de stad rijk is. Ik zal de komende tijd oikos artikelen schrijven over mijn ervaringen en de daar aan gekoppelde geografische onderwerpen. Aangezien hier soms dingen een beetje anders kunnen werken dan in ons niet zo bijzonder koude kikkerlandje (als je het vergelijkt met Zweden tenminste). Met als deze week het onderwerp: de Zweedse drankcultuur.

Een van de eerste dingen die een gezonde vroege twintiger zal doen, als hij op reis is naar een vreemd land, is een biertje drinken op een terras. Echter kom je dan in Stockholm van een koude kermis thuis, de gemiddelde prijs van een vrij gemiddeld smakend pilsje ligt rond de 65 SEK, grofweg 6,50 in het Nederlands. Inmiddels heb ik wel wat goedkopere bars gevonden waar de prijzen rond de 5 euro liggen, maar van bars met namen als Monkey- of de Lionsbar hoef je geen bijzonder warme ambiance te verwachten.

Enfin, bier in een bar of op een terras is duur, daar hoef je geen econoom voor te zijn om dat te begrijpen. Daarom koopt een echte student een sixpack “halve leo’s” in de supermarkt om deze vervolgens in het park op te drinken. Met dit eeuwenoude economische masterplan liep ik naar de dichtstbijzijnde buurtsuper om me te vergapen aan zo’n set van zes. Even later aangekomen bij een welkomst barbecue van een universiteit die niet de mijne was, neem ik twee slokjes van het bier. Na een kleine inspectie van de toch wel vreemde smaak en het blikwerk waar het bier zich in bevond, ontdekte ik het schrikbarende lage alcoholpercentage: 3,5%. Mijn morele verontwaardiging over het bier werd ontvangen met spottende glimlachjes om mij heen van andere internationals die al een paar dagen eerder waren gearriveerd in de stad. Ze gaven mij één advies: Ga morgen maar langs de systembolaget om echt alcohol te kopen. De systembo-watte?! Oh de drankwinkel.

De systembolaget is een winkel van de Zweedse staat met een monopolie op de verkoop van alcoholische drank boven de 3,5%. Ze doen dat in winkels die eruitzien als een Etos, zonder al dat ongezonde snoepgoed, met heel veel alcohol. Het aanbod varieert van blikjes bier van 1,50 euro tot flessen van rond de 3000 piek. Ook hebben ze de openingstijden zo hinderlijk mogelijk gemaakt, de winkel is op zaterdag alleen open tussen 12 en 3 uur en op zondag dicht. Toch blijft er de vraag, waarom?

De oorsprong is helaas meer van economische aard, dan van een humanitaire. In de 19^e eeuw kwamen regelmatig arbeiders en mijnarbeiders om het leven tijdens het werk, met als gevolg dat de fabrieksbazen de weduwen moesten compenseren. Deze grote onvoorziene kostenpost begonnen de groot kapitalisten op den duur wel te voelen, dus moest er iets veranderen. Het “revolutionaire” idee ontstond om voor de arbeiders betere sociale omstandigheden te creëren, door alle bars op te kopen en de verkoop van alcohol te reguleren.

Rond de eeuwwisseling (van de 19^e naar de 20^e eeuw) werd er een onderscheid gemaakt tussen alcoholverkoop in bars en in slijterijen en de eerste versies van de systembolaget waren geboren. Meervoud, want elke regio had zijn eigen drankmonopolie, waarvan de eerste opende in Göteborg. In de beginjaren werden de hoeveelheden die een klant mocht kopen voorgeschreven door de overheid. Die bepaalde hoeveel alcohol een klant mocht kopen op basis van sociale status, beroep en gender. Het was bijvoorbeeld voor vrouwen nauwelijks toegestaan om alcohol te kopen. Deze ongelijkheden weren afgeschaft en alle regionale monopolies werden één landelijke in 1955. Deze zijn tot op de dag van vandaag nog herkenbaar aan het inmiddels iconische groen/gele bordje

Al met al, Zweden hebben een beetje een haat/liefde relatie met alcohol, eigenlijk net als iedereen. Zo zie je maar, het zijn net mensen, die Zweden.

Meer informatie is te vinden op http://systembolagethistoria.se/