Misschien heb je ooit wel van de naam Nova Zembla gehoord. Sommige zullen het kennen als de Russische archipel bestaande uit twee grote eilanden. Andere zullen de naam zien en denken aan de Nederlandse film Nova Zembla die bijna 10 jaar terug uitkwam. De film ging om de laatste ontdekkingsreis van viceadmiraal van Amsterdam Jacob van Heemskerck en de ontdekkingsreiziger Willem Barentsz. In de film, die zich afspeelt in 1596-197, gaat de expeditie op zoek naar een alternatieve route naar Indië om vervolgens vast komen te zitten op Nova Zembla door de extreme kou. De complete zeeweg (de Noordoostelijke doorvaart of Noordoostpassage) vanuit Europa naar Azië is nooit op gang gekomen als route voor schepen vanwege het ijs dat zich vormt op de route, waardoor men er maar een paar maanden per jaar doorheen zou kunnen varen. Nu lijkt daar echter verandering in te komen.

Terwijl het smelten van ijs op onder andere de Noordpool als gevolg van klimaatverandering gezien wordt als een minpunt, is het in dit geval het omgekeerde. Door de warmere temperaturen vormt er minder ijs, met als gevolg dat de route met elk jaar beter gangbaar wordt. In 2008 werd namelijk de eerste commerciële reis gedaan door de Noordoostelijke doorvaart, en in 2018 de eerste zonder een ijsbreker. De Noordoostelijke doorvaart is natuurlijk niet de enige die mogelijk wordt, zo is er ook de Noordwestelijke doorvaart. Deze gaat van de Atlantische Oceaan over het noorden van Canada heen naar de Grote Oceaan, en zag in 2013 de eerste commerciële reis, al was dit nog niet zonder behulp van ijsbrekers. De route direct van Europa naar de Grote Oceaan, dus direct door de Noordpool heen zonder langs een kust te gaan, is verwacht om rond 2030 mogelijk te zijn.

Maar waarom zouden we gebruik willen maken van deze alternatieve routes? Dat komt voornamelijk door de kleinere afstand, met als gevolg snellere leveringen en lagere kosten. Als we weer naar de Noordoostelijke doorvaart kijken en die route vergelijken met de oorspronkelijke route naar Azië via Kaap de Goede Hoop en de route die via het Suezkanaal gaat, zien we de resultaten in de tabel hieronder.

Terwijl Vietnam nadelig is voor de Noordoostpassage, is elke andere bestemming een kortere afstand en dan voornamelijk Japan, Zuid-Korea en Shanghai. Het voordeel van deze kortere afstand is tweevoudig: ten eerste krijg je een kortere reistijd, met als gevolg dat goederen sneller geleverd kunnen worden. Het tweede, en vaak aangetoond als belangrijker, zijn de verlaagde brandstofkosten die zouden komen. Door de kleinere afstand zou men minder brandstof hoeven te gebruiken, met als gevolg lagere kosten om iets vanuit Europa naar Azië of andersom te verschepen.

De Noordoostpassage is nog niet een veelgebruikte zeeweg vanwege het vele ijs dat ontstaat op de route. Terwijl er wel al een aantal commerciële schepen gebruik van hebben gemaakt heeft de weg via het Suezkanaal nog steeds de voorkeur. Toch zie ik veel potentie in de kortere weg gebruiken, net zoals men dat vroeger had met de bouw van het Suezkanaal om niet meer langs Kaap de Goede Hoop hoeven te varen. Wellicht zullen schepen naar Azië over 10 of 20 jaar niet meer richting het zuiden vertrekken uit Rotterdam, maar richting het noorden.

Kopfoto: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Flinterzee_ploughing_through_ice.JPG

Tabel 1: https://en.wikipedia.org/wiki/Northeast_Passage#Ice-free_navigation