Soja, een product waarvan je denkt: waar zit dat tegenwoordig allemaal in? Alleen vegetariërs eten dat toch? We kunnen dus vast wel leven met wat minder soja. Echter zit het toch echt even anders. De sojaboon zit namelijk verwerkt in veevoer. Dus terwijl jij lekker je biefstukje aan het opsmikkelen bent krijg je indirect ook met soja te maken. Soja is nodig voor de productie van melk en vlees, maar de productie van deze boon is niet duurzaam. Vele bossen worden gekapt voor de productie van deze boon met grote gevolgen voor het klimaat.

Nederland is klein, maar toch zijn we op de Verenigde Staten na een van de grootste voedselexporteurs van de wereld. Dat komt door de Nederlandse intensieve veehouderij. Na de hongerwinter ontstond het maatschappelijk belang om nooit meer met een voedseltekort te zitten in Nederland. Mede daarom werd bijvoorbeeld het overgrote gedeelte van de nieuwe Flevopolders gebruikt voor de landbouw en veeteelt.

Volgens de laatste tellingen van het CBS zijn er ongeveer achttien miljoen grotere veedieren in Nederland. Al deze varkens, koeien, schapen, geiten en paarden hebben krachtvoer nodig waar soja in zit. In soja zitten veel eiwitten wat goed is voor melk en vleesproductie. Daarom importeert Nederland soja, en niet zo’n klein beetje ook, want we zijn de grootste soja-importeur van Europa. Deze soja halen wij voornamelijk uit Zuid-Amerika, Brazilië om precies te zijn.

Voor de sojateelt is veel landbouwgrond nodig. Om aan landbouwgrond te komen wordt het regenwoud in Brazilië vernietigd. Om plek te maken voor akkerbouw wordt bos gekapt, sterker nog grote stukken bos worden in vuur en vlam gezet, met alle gevolgen van dien. Bovendien is de grond in de Amazone niet erg vruchtbaar. Na twee of drie jaar van intensieve akkerbouw zijn de meeste mineralen al uit de grond onttrokken en begint het proces weer van voor af aan. Dit proces is niet erg duurzaam laat staan klimaatvriendelijk.

Nederland draagt door de soja-import indirect dus bij aan de ontbossing in Brazilië. Er zijn internationale afspraken gemaakt die ontbossing voor sojateelt moeten voorkomen. Daar zitten wel een paar haken en ogen aan. Een groot gedeelte van de ontbossing in Brazilië vindt namelijk via illegale weg plaats. De huidige president Bolsonaro is tevens voorstander van grootschalige ontbossing om plaats te maken voor mijnbouw en landbouw wat de economie in het land ten goede komt. Nu is het nog de vraag of deze internationale afspraken in hartje Amazoneregenwoud wel worden nageleefd of gecontroleerd door de overheid.

Binnen de oprukkende sojateelt speelt zich een tweestrijd af. De soja kan óf worden gebruikt voor veevoer en daarmee de vleesproductie, óf de soja kan worden gebruikt voor de productie van vleesvervangers. Beide kampen verkeren zich in een exponentiële groei. Aan de ene kant neemt de vleesbehoefte toe in minder welvarende landen door de bevolkingsgroei. Aan de andere kant neemt de behoefte aan vleesvervangers toe in welvarende landen. Dit komt omdat men zich steeds bewuster is geworden van de effecten van vleesconsumptie op het klimaat en dus de keuze maakt om minder vlees te eten en over te stappen op alternatieven.

Het probleem ligt dus voor een deel aan de manier van produceren en aan de doeleinden van deze productie. De productie van soja is klimaatbelastend. Soja wordt gebruikt voor veevoer, terwijl vleesvervangers een duurzamere optie zouden zijn en in de toekomst is het wellicht mogelijk veevoer te creëren zonder soja. Als we de sojateelt voor alternatieven voor vlees gaan gebruiken scheelt dat een stap in de sojacirkel. Immers wordt het gewas in een product verwerkt dat wij direct kunnen consumeren en niet eerst door de lokale koe moet worden verwerkt tot spiermassa.

Misschien denk je nu wat langer na als je een sappig stukje vlees voor je ziet liggen. Als dat het geval is raad ik je de leerzame en zeer interessante documentaire van Zembla getiteld “Hoe schadelijk is sojahandel voor het Amazoneregenwoud” aan.

Bron CBS: https://www.dierenarts.nl/hoeveel-dieren-telt-nederland/
Kopfoto: Alex DeCiccio, WikimediaCommons,
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Walking_to_Logging_Camp.jpg