Hej!! Zoals sommigen van jullie weten bevind ik me momenteel in het land van ABBA, IKEA en elanden. Jawel in het prachtige Zweden, in Stockholm om precies te zijn. Ik ben hier op een exchange en studeer momenteel aan de Stockholms Universitet, een van de vele universiteiten die de stad rijk is. Ik zal de komende tijd oikos artikelen schrijven over mijn ervaringen en de daaraan gekoppelde geografische onderwerpen, aangezien hier soms dingen een beetje anders kunnen werken dan in ons niet zo bijzonder koude kikkerlandje (als je het vergelijkt met Zweden tenminste). Met als deze week het onderwerp: Veiligheid.

Als je aan Zweden denkt, denk je al gauw aan pittoreske dorpjes met rode huisjes verspreid over een bosrijk gebied neergestreken als blaadjes neergelegd door de wind. Een land dat door haar sociaaldemocratische cultuur waarden als solidariteit en naastenliefde hoog in het vaandel heeft. Echter speelt er sinds een tijdje wat binnen deze samenleving, wat vrijwel niet opgepakt wordt door het Europese vasteland.

Na een tijdje gesetteld te zijn in Stockholm begon ik steeds meer Zweden in mijn vriendenkring te krijgen. Onderwerpen waar je het snel over zou hebben zijn vergelijkingen tussen Nederland en Zweden, over de politieke cultuur. Bijvoorbeeld hoe het in Zweden onmogelijk zou zijn om andere politici persoonlijk aan te vallen in debat, wat in Nederland een populair politiek wapen is. Toch zijn de nette mensen in het Zweedse regering niet geheel probleemloos, ze strijden al jaren tegen ganggeweld en de moorden door vuurwapens die daar bij komen kijken. Ze lijken er steeds maar geen grip op te krijgen. Mijn vrienden  vertelden me over de dood van een 12-jarig meisje die haar hond aan het uitlaten was op de parkeerplaats van een McDonalds toen een verdwaalde kogel haar fataal werd, een nationaal trauma.

Waar in de rest van Europa het aantal moorden daalde, stijgt dit steeds in Zweden. Waar het rond de eeuwwisseling onderaan in de Europese moord per hoofd lijst stond, doet het nu mee voor het kampioenschap en waren ze goed voor een tweede plaats tussen 2014 en 2017, achter Kroatië en voor Letland. Gemiddeld worden 4 moorden gepleegd per miljoen inwoners per jaar, in de rest van Europa ligt dit cijfer op gemiddeld op 1,6. In de drie grote steden in Stockholm, Göteborg en Malmö ligt dit cijfer zelfs op 12 moorden per miljoen inwoners.

Dit zou volgens politiebaas Anders Thornberg komen door migranten die zich concentreren in bepaalde wijken in Stockholm, Göteborg en Malmö en zodoende zich manifesteren in een parallelle samenleving: “Niet-functionerende scholen, het gevoel er niet bij te horen, werkloosheid, een gebrek aan rolmodellen – het is falend beleid. Het is ontzettend belangrijk dat de integratie in Zweden succesvol verloopt.”

Alleen zou de rol van diezelfde politie hierin ook niet onbesproken moeten blijven, zij maken zich regelmatig schuldig aan etnisch profileren. Dit mag officieel niet volgens de Zweedse wet, alleen werd dit omzeild door preventief fouilleren alleen in bepaalde wijken toe te staan, tot grote frustraties van de inwoners van de wijken. Ook komt er buitensporig politiegeweld voor met als hoogtepunt de dood van een bejaarde man door een kogel in het hoofd bij een politie-inval in Husby. Dit was de trigger voor de rellen in Stockholm in 2013.

Tijdens mijn verblijf werd Stockholm op 21 november opgeschrikt door de dood van Rapper Nils Kurt Erik Einar Grönberg, bekend onder de artiestennaam Einár. De 19-jarige rapper werd doodgeschoten op een manier die als een executie te omschrijven is. Einár was de meeste gestreamde Zweedse artiest van 2019 en won verschillende Zweedse grammy’s voor drie hit albums. De moord is waarschijnlijk gelieerd aan zijn getuigenis tegen de Vårby gang, waar een zaak tegen liep. Hij werd in april dit jaar door deze gang ontvoerd, waarbij een andere rapper als lokaas werd gebruikt. Deze rapper is veroordeeld voor 2,5 jaar, ook werd de Zweeds rapper van het jaar Yassin veroordeeld voor 10 maanden cel voor zijn betrokkenheid in de zaak.

Al met al schuilt er een gitzwarte realiteit achter het schattige masker wat Zweden graag opzet, waar gang geweld in bepaalde wijken tot de dagelijkse realiteit behoort. Ik zeg bepaalde wijken, want de ‘gewone’ Zweed woont hier vaak ver vandaan. Ondertussen betalen kinderen van onder de 20 jaar de hoogste prijs denkbaar voor deze extreme segregatie in Zweedse steden, zoals Einar en het meisje. Zweedse politici schreeuwen wel om hogere straffen, maar de vraag is of er dat de onderliggende problemen oplost.  Maar voor de rest gaat alles goed met mij mama.

Foto: Milena Lanzmann, 2021

De Graaff, S. (2021, May 28). Zweedse moordcijfers binnen 20 jaar explosief gestegen. Retrieved 24 November 2021, from https://www.parool.nl/wereld/zweedse-moordcijfers-binnen-20-jaar-explosief-gestegen~bbfe4b4b/

Henley, J. (2021, October 26). Swedish rapper Einar shot dead in suspected gang-related attack. Retrieved 24 November 2021, from https://www.theguardian.com/world/2021/oct/22/swedish-rapper-einar-shot-dead-in-suspected-gang-related-attack

Schierup, C. U., ÅLund, A., & Kings, L. (2014). Reading the Stockholm riots – a moment for social justice? Race & Class, 55(3), 1–21. https://doi.org/10.1177/0306396813509191