Gisteren was het World Water Day, een dag die in het teken staat van aandacht creëren voor een tekort aan schoon drinkwater en andere waterkwesties. Hoewel ik tot gisteren niet wist dat hier een speciale dag voor was is het wel een mooi bruggetje, of liever gezegd dammetje, naar het onderwerp wat ik vandaag ga aankaarten: zoetwaterproblematiek.

Stel je even voor dat Duitsland een stuwdam zou bouwen in de Rijn. Deze dam zou groene stroom opleveren voor miljoenen huishoudens en het zou een gunstige oplossing zijn als we de opwarming van de aarde willen tegengaan. Echter zit hier een keerzijde aan die problematisch is voor Nederland. Het grootste gedeelte van het water wat Nederland binnenstroomt komt immers uit de Rijn. De stand van het waterpeil zou dalen met als gevolg dat het water te ondiep wordt voor de scheepvaart en dat er te weinig water beschikbaar is voor de landbouw. Gelukkig zijn we goede vrienden met onze oosterburen en werken we op fluviaal schaalniveau goed met elkaar samen. Zo zijn er verschillende regels over afvallozing in het Ruhrgebied, wat de waterkwaliteit ten goede komt. Kortom, Nederland weet wel hoe het met water om moet gaan.

In de hoorn van Afrika is water een bron van leven, maar ook een bron van conflicten. Als je naar satellietfoto’s van Egypte kijkt zie je dat bijna de gehele bevolking zich rond het stroomgebied van de Nijl bevindt en in Soedan is het niet anders. De Nijl is hier een vloek en een zegen. Een paar maanden per jaar treedt de Nijl buiten zijn oevers waardoor huizen instorten en oogsten verloren gaan, maar deze overstromingen brengen ook vruchtbaar slib met zich mee waardoor er in dit gebied goed geboerd kan worden.

De Nijl wordt echter getemd. Een maand geleden is in Ethiopië het eerste deel van de Great Ethiopian Renaissance Dam (GERD) in gebruik genomen. Ethiopië is trots op deze dam en wil een deel van de opgewekte energie exporteren naar buurlanden, zo ook naar Soedan. Goedkope energie is goed nieuws voor het arme land, maar men is ook bezorgd omdat Ethiopië door middel van deze dam bepaalt hoeveel Nijlwater er mag doorstromen: ze kunnen de kraan als het ware dichter draaien. Op de korte termijn was een grote hoeveelheid water nodig voor in het stuwmeer, zodat het water naar beneden kan ‘vallen’ en elektriciteit opwekken. Dit is inmiddels gerealiseerd, maar Egypte en Soedan zijn nog steeds gerustgesteld. Ethiopië begon namelijk eenzijdig met de eerste vulling van het stuwmeer, waarna er in de Soedanese hoofdstad Khartoem in sommige gebieden geen water meer uit de kraan kwam. De dam ligt immers in de Blauwe Nijl die voor 85% afhankelijk is van het Nijlwater dat door deze landen stroomt.

Aan de andere kant kan je indamming van de Nijl ook als een goed project worden beschouwd. Als er afspraken worden gemaakt over waterstanden kan er bij extreme weersomstandigheden voortijdig ingegrepen worden om zo grootschalige overstromingen benedenstrooms te voorkomen. Ook zorgt deze dam voor groene energie en levert het behoorlijk veel banen op: iets wat in de hoorn van Afrika ook zeer geliefd is.

Het is dus belangrijk om goede regelgeving omtrent internationaal waterbeheer te hebben, want het water is voor alles en iedereen van groot levensbelang. Mede door de onstabiliteit van het gebied en de (gewapende) grensconflicten tussen Soedan en Ethiopië is de politiek rondom de Nijl nooit echt goed van de grond gekomen.

De volgende keer neem ik jullie mee naar een andere zoetwaterkwestie waar de roep om samenwerking en bestuur nog harder is: Irak.

Bronnen:

https://www.nrc.nl/nieuws/2021/01/28/hoe-soedan-nu-ook-met-de-nijl-scoort-a4029623

https://www.nrc.nl/nieuws/2020/06/22/al-negen-jaar-ruzie-over-de-dam-van-de-wedergeboorte-a4003566

https://app.nos.nl/slices/de-strijd-om-de-nijl/Kopfoto: Marc Ryckaert Wikimedia Commons https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nile_R02.jpg