Geschreven door Antoin Hoogendoorn

Finland heeft een hele andere mythologie dan de Noorse mythologie. In de jaren 1800 schreef Elias Lönnrott de Kalevala. De Kalevala is een verzameling van de Finse mythologische verhalen die in het land via vertellingen doorgegeven werden. In dit artikel zal ik aan de hand van die Kalevala de finse mythologie doorspreken. Belangrijk om te onthouden is dat er in de Finse mythologie veel aandacht is voor natuur en dieren. Ook is er binnen de Finse mythologie geen goed tegen slecht maar is de verdeling eerder helden tegen chaos.

Eerst een paar belangrijke karakters binnen de Kalevala: Väinämöinen is een halfgod die vaak als held van de Kalevala beschouwd word, hij is een mix tussen een bard, een sjamaan en een magiër. Ilmarinen is de god van de lucht en een smid, zijn beroemdste werken zijn de Sampo, de Finse versie van de Hoorn des overvloeds en de luchtkoepel om de aarde. Louhi is de godin van hekserij en leeft in Pohjola, een naam voor het noorden van Finland.

De belangrijkste verhalen binnen de Finse mythologie zijn het ontstaan van de wereld en het verhaal over de Sampo, deze zal ik hier kort toelichten. Het ontstaan van de wereld: Ilmitar, de godin van de lucht, besluit voor 700 jaar te slapen in rustige wateren, als zij wakker wordt ziet zij dat een vogel 7 eieren op haar buik heeft gelegd, 6 van goud en 1 van ijzer. Wanneer de eieren van haar af vallen en het water raken, breken deze eieren en uit deze eieren ontstaat de aarde. De bovenkant van de schaal vormt de lucht terwijl de onderkant de aarde vormt, het eiwit vormt de sterren en de maan en het eigeel vormt de zon. Nadat dit alles gebeurd is kruipt Väinämöinen uit de baarmoeder van Ilmitar en begint al zwemmend aan zijn reis. Volgens het verhaal zwemt hij jaren voordat hij voet aan land zet.

De Sampo Veel van de verhalen in de Kalevala gaan om de Sampo omdat bijna iedereen deze wil hebben, wie wil er nu geen ongelimiteerde rijkdom? Wanneer Vaïnamoïnen in de zee is gevallend doordat iemand zijn paard heeft neergeschoten, spoelt hij na een aantal dagen aan in het donkere noorden van Finland. Dit gebied heet Pohjola en wordt geregeerd door Louhi.

Louhi verzorgt Vaïnamoïnen tot hij weer beter is en eist dan de Sampo als compensatie. Uiteindelijk ruilt Louhi de Sampo voor een van haar dochters en trouwt Ilmarinnen met een van de dochters van Louhi en is ook Vaïnamoïnen vrij van zijn verplichting. In latere verhalen varen Väinämöinen, Ilmarinen, and Lemminkäinen (een van de andere helden in de Kalevala) naar het noorden om de Sampo terug te stelen van Louhi. Wanneer dit is gelukt nemen ze de Sampo mee terug naar het zuiden van Finland. Echter stuurt Louhi allerlei wezens waaronder Otso(een beer, een heel belangrijk dier in Finse mythologie) om wraak te nemen op de helden van het verhaal. Bij een gevecht tussen de helden en Louhi breekt de Sampo en valt deze in de zee waarna die nooit meer terug gevonden wordt. In de Kalevala wordt bij de komst van het Christendom het vertrek van Vaïnamoïnen gemeld. Echter, Vaïnamoïnen zal terugkeren wanneer Finland hem nodig heeft, tot op het heden is hij nog niet teruggekeerd.

Het Noorderlicht Voor het noorderlicht zijn er binnen de mythologie meerdere verklaringen. Vanuit de Kalevala is er een vrij duistere verklaring en die is dat het noorderlicht de brandende poorten van de onderwereld zijn. Een iets vrolijkere en de meest gebruikte mythe betreft een vos, een magische ‘’Vuurvos” zou zo hard door de sneeuw rennen dat er vonken van zijn staart komen die de lucht in brand zetten. Hier komt ook het Finse woord voor noorderlicht vandaan, revontulet, een directe vertaling hiervan is vossevuur. Verder geloven mensen in Lapland vooral dat het noorderlicht de geesten van onze voorouders zijn.