Het is de nacht van 29 juni op 30 juni 2015. De Schilderswijk in Den Haag staat op zijn kop. Honderden demonstranten verzamelen zich bij politiebureau de Heemstraat om te protesteren tegen politiegeweld- en discriminatie. De Schilderswijk is één van de armste wijken van Nederland met een zeer hoog percentage niet-Westerse allochtone inwoners (90%). Een aantal demonstranten op deze avond komt van ver buiten Den Haag, zelfs tot in Leeuwarden. De sfeer is op z’n zachtst gezegd grimmig te noemen. Winkelruiten worden ingegooid met bakstenen, bushokjes sneuvelen en politieagenten worden met vuurwerk bekogeld. De rellen houden enkele nachten aan. Een bewoner van de wijk maakt zich in een interview met de Volkskrant zorgen: ‘Het lijkt Amerika wel: als daar iets gebeurt heb je ook dagenlang rellen. Mensen zijn bang dat het vannacht weer misgaat’. Na 4 rumoerige nachten wordt er uiteindelijk een samenscholingsverbod gehanteerd en worden er meer dan 200 demonstranten opgepakt. Pas daarna keert de rust terug in de wijk.

De rellen hadden te maken met de dood van de Arubaan Mitch Henriquez. Hij bezocht het weekend voor de rellen een festival in het Zuiderpark, waar hij werd opgepakt. De politie arresteerde de man dusdanig hardhandig dat hij een gebroken strottenhoofd opliep. Later overleed hij in het ziekenhuis als gevolg van een zuurstofgebrek. De relschoppers besloten hierop massaal hun onvrede over dit fatale politieoptreden te uiten.

Maar het overlijden van Henriquez was niet de enige aanleiding van de protesten. Volgens bewoners hangt er onder agenten van het politiebureau in de Schilderswijk al jaren een sfeer van discriminatie, racisme en intimidatie. Omroep West maakte in 2013 al een reportage over politiegeweld tegen allochtonen in de wijk. Een anonieme ex-agent van politiebureau de Heemstraat vertelt hierin: ‘Een verdachte die in de boeien op de achterbank een grote bek had, moest dat bekopen met vuistslagen. Volgens de diender werd in het rapport op zo’n moment standaard geschreven dat er verzet van de verdachte was bij de aanhouding. ‘Iedereen wist dat daar niets van klopte, maar er werd mee ingestemd.’ Een andere ex-politieman van hetzelfde bureau vertelt met eigen ogen te hebben gezien hoe op een avond op straat acht collega’s inbeukten op een Marokkaanse jongen.

Protesten in de Schilderswijk afgelopen zomer.

Het politiegeweld tegen allochtonen lijkt op deze manier alleen maar toe te nemen. Uit de reportage van Omroep West valt weinig anders te concluderen dan dat de politie in de Schilderswijk zeer discriminerend handelt. Zonder het gedrag van de relschoppers in de Schilderswijk afgelopen zomer goed te praten (waarom geen geweldloos protest?): de politie in deze wijk heeft de demonstratie over zichzelf afgeroepen. Het is logisch dat aanhoudend politiegeweld tegen allochtonen, en zeker op zo’n discriminerende manier, leidt tot een reactie. Die kwam er in de vorm van de Schilderswijkrellen. De vergelijking met Amerika, die een bewoner van de wijk in de Volkskrant maakte, gaat qua intensiteit natuurlijk mank. Maar dat er ook in Nederland sprake is van politiediscriminatie staat buiten kijf. Dat werd deze week weer bevestigd door de aanhouding van rapper Typhoon, die ‘op basis van zijn huidskleur’, zo verklaarde de agent, aangehouden werd omdat hij in een verdacht dure auto reed. Een duidelijker voorbeeld van politiediscriminatie ga je niet vinden.

Zoals Typhoon zelf al aangaf: de eerste stap naar verandering is erkennen dat discriminatie en racisme onderdelen zijn van onze cultuur. Ook onder de Nationale Politie. Dit is ook waarom hij zijn aanhouding aan de wereld besloot te delen. De politie doet discriminerend handelen van haar agenten vaak af als incidenten. Ten onrechte. Discriminatie is onder de politie in Nederland een trend aan het worden. De incidenten zijn geen incidenten meer, maar inherent aan het systeem. In Nederland wordt al jarenlang een beleid gevoerd van ‘meer blauw op straat’. De veiligheid op straat moet worden vergroot door de politie te ‘ontbureaucratiseren’. Minder politie op kantoor en meer politie op straat. Die ontbureaucratisering leidt er echter ook toe dat de politie meer handelingsvrijheid heeft. In een onderzoeksrapport van Amnesty International uit 2013 wordt beschreven dat terwijl de Nederlandse politie veel bevoegdheden heeft, er nauwelijks controle is op de uitoefening hiervan. Dit heeft aangezet tot discriminatie. Ook volgens een onderzoek van antropoloog Paul Mutsaers uit 2015 leidt de ontbureaucratisering en grotere handelingsvrijheid tot discriminatie. Er is een cultuur ontstaan waarbij agenten worden aangemoedigd vanuit het onderbuikgevoel te handelen. Die cultuur leidt helaas tot meer en meer discriminatie onder de politiebeambten. Blijkbaar weten de agenten in dit land niet met hun toenemende vrijheid om te gaan.

Is dit de agenten persoonlijk aan te rekenen? Misschien niet helemaal. De politie is in bepaalde mate gedoemd tot vooroordelen. Ze moeten in zeer korte tijd handelen, vóór iemand voor de rechter komt. Daarnaast helpt de socio-politieke situatie in dit land tegenover niet-Westerse allochtonen niet mee. We leven in een land van vooroordelen, wat terugkomt in de politiek, de media en het dagelijks leven. Dit zorgt voor een bepaalde ‘druk’ op de politie om te discrimineren. Hiermee is de politie overigens net zo schuldig aan het negatief neerzetten van allochtonen als de rest van Nederland. Als autoriteit heeft dit alleen behoorlijk grotere gevolgen. Politieagent is inderdaad niet het meest gemakkelijke beroep, maar dit mag natuurlijk geen excuus zijn om te discrimineren.

Hoe dan ook, de politiediscriminatie neemt door het ‘meer blauw op straat’-beleid en de ‘ontbureaucratisering’ steeds grotere vormen aan. De oplossing? Allereerst zal de politie het probleem moeten erkennen en het vertrouwen van de allochtone bevolking in bijvoorbeeld de Schilderswijk moeten terugwinnen. Door de dialoog te zoeken met bewoners van de wijk, wat voor meer onderling begrip moet zorgen, is men hiermee al goed op weg. Verder, zo bleek uit het onderzoek van Mutsaers, heeft de politie in Nederland op dit moment naarstig behoefte aan regels en controle. Hij stelt de invoer van burgerraden voor: democratische tegenmachten die tegen de politie kunnen optreden. Deze burgerraden moeten zorgen voor meer controle. Ook een stopformulier, waarop agenten invullen waarom ze iemand aanhouden, kan bijvoorbeeld een regel zijn die discriminatie tegengaat. Minder blauw op straat en meer bureaucratie. Het klinkt gek, maar het zou weleens dé oplossing kunnen zijn om discriminatie onder de Nederlandse politie tegen te gaan.