Gdansk, ook wel de Parel van het Oostzee; een van de opkomende steden in het even zo opkomende land Polen. Maar de afgelopen tijd kwam de Poolse stad negatief in het nieuws. Bij een liefdadigheidsconcert werd burgemeester Adamowicz van de stad neergestoken en helaas werd deze week bekend dat de burgemeester dit niet heeft overleefd. Een grote smet op de stad die verder hard zijn best doet om ook mee te pikken van het groeiende toerisme in Polen.

Gdansk is een stad met ontzettend veel historie. In de middeleeuwen al was de stad van belang, gezien haar status als Hanzestad. Sindsdien is het nooit rustig geweest in de stad en heeft de stad altijd gevochten voor haar rechen. Door opstanden en oorlogen heeft het behoort tot Pruisen, Polen, Duitsland, Rusland en is het zelfs even een vrijstaat geweest na de Eerste Wereldoorlog. Na de Tweede Wereldoorlog was de gehele stad helaas volledig verwoest. Na de oorlog werd besloten om de stad volledig op te bouwen zoals zij was in haar glorietijd, op basis van oude bouwtekeningen en plattegronden. Echter bouwden zij alleen de gevels in deze traditionele stijl; de huizen erachter waren wel modern. Het beeld als je door de stad loopt is dus wel een beetje vals, maar het verhaal erachter des te mooier. Want ondanks het Sovjet bewind van die tijd is er dus toch gedacht aan de cultuurhistorische waarde van de stad bij de wederopbouw.

Dit indirecte gevolgen van dit Sovjet bewind leverde uiteindelijk het bekendste stuk historie van Polen op: de oprichting van Solidarinosc (ook wel Solidariteit) in 1980 en haar massale groei in Polen in de daaropvolgende jaren. Na de oorlog was de scheepsbouw de voornaamste activiteit in de stad. Deze vakbond begon op een van de scheepswerven; de Leninwerf. Lech Walesa werd gezien als de aanvoerder van de bond. Door geweldloze stakingen wilden zij betere arbeidsvoorwaarden verkrijgen. Vrijwel alle arbeiders van de werf deden mee en ook in andere steden gingen mensen meedoen. Uiteindelijk werd het voorbeeld uit Gdansk gevolgd in het hele land en werd de regering gedwongen om Solidarinosc te legaliseren. De beweging bleef ook daarna belangrijk bij het verwerven van betere arbeidsvoorwaarden en het uiteindelijk verdrijven van het communisme. Walesa won in 1983 zelfs de Nobelprijs voor de Vrede en werd president na het vallen van het communisme.

Op de plek van de oude werven is tegenwoordig een prachtig museum over onder andere de hele historie van de Solidarinosc. Dit museum, ook wel het European Solidarity Centre, is een van de toeristische plekken van de stad, naast natuurlijk het wederopgebouwde centrum. Ongeveer een jaar geleden ben ik samen met vrienden in de stad geweest en het is zeker de moeite waard. De stad blijft heel eigenzinnig door de mix van oud en nieuw en het roemruchte verleden. Het nieuwe vliegveld (uiteraard vernoemd naar Lech Walesa) zorgt er ook voor dat de stad toegankelijker is geworden voor toeristen.

Gdansk is nog altijd een eigenzinnige stad, waar het verleden leeft. Burgemeester Adamowicz was daar ook een voorbeeld van. Hij was niet alleen al 20 jaar burgemeester van de stad, hij durfde zich ook erg kritisch uit te laten over de huidige conservatieve regering terwijl hij met zijn partij streed voor meer gelijke rechten voor minderheden. De 53.000 mensen die meeliepen bij de voor hem georganiseerde rouwstoet laten zien dat deze man ook zeer geliefd was in de stad. Laten we hopen dat deze moord een uitzondering is en dat er niet meer andersdenkenden de mond worden gesnoerd in Polen gezien de ontwikkelingen van de laatste tijd. En laat Gdansk dan ook vooral eigenzinnig blijven.     

Bronnen die gebruikt zijn voor dit artikel:
https://www.nrc.nl/nieuws/1997/07/03/parel-van-de-oostzee-duizend-jaar-oud-7359330-a826273
https://www.polen.travel/nl/over-de-geschiedenis-van-gdansk
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gda%C5%84sk
https://www.nrc.nl/nieuws/2019/01/13/burgemeester-gdansk-neergestoken-tijdens-liefdadigheidsevenement-a3628959