Wel eens nagedacht over hoe duurzaam jou bank eigenlijk is? Boukje Dotinga schrijft deze week voor de rubriek No Access Card Needed over de macht van het grote geld.
In de rubriek krijgen we een kijkje in de keuken bij SGPL. Docenten, studenten, stagiaires of andere SGPL insiders komen aan het woord.

Een tijdje terug hoorde ik van iemand dat er een vak bestaat vanuit de Universiteit waarbij je in plaats van colleges de lezingen volgt van studium generale. Behalve het volgen van de lezingen schrijf je verslagen en is er een groepsproject. Ik vond het wel leuk klinken dus ik had besloten het vak te gaan volgen. Deze periode gaat de lezingenserie over de Sustainable Development Goals die in 2015 zijn gevormd door de Verenigde Naties voor een betere wereld in 2030. Iedere week kijkt een wetenschapper naar de stand van zaken van een onderwerp.

Op 12 februari werd de tweede lezing van de serie ‘met het doel voor ogen’ gegeven door Myriam Vander Stichele, werkzaam bij SOMO. De lezing luidt: ‘de macht van het grote geld’ en gaat over de rol van de financiële wereld met betrekking tot de duurzame doelen.

Aan het begin van de lezing wordt gevraagd: ‘Zijn er mensen aanwezig die denken dat ze weten hoe de financiële wereld precies in elkaar zit?’

Hier durft eigenlijk niemand zijn hand op te steken. Dat brengt me gelijk aan het denken over hoe bijzonder dit eigenlijk is. Ondanks dat een groot gedeelte van de aanwezigen, waaronder ikzelf, waarschijnlijk een bankrekening heeft bij een grote bank als ING, Rabobank etc. heeft men geen idee waar deze banken geld in steken. Daarnaast worden verzekeringspremies en pensioenfondsen ook geïnvesteerd in aandelen om hiermee winst te maken. Waar gaat dit geld dan precies heen?

Vrij snel wordt ook duidelijk dat deze grote banken evenals grote vermogen bedrijven weinig doen met de sustainable development goals. Er wordt bij het investeren in aandelen vooral gelet op de winstgevende factor. Daarbovenop zorgt de extreme rijkdom ook voor het vergroten van de ongelijkheid in de wereld, waar goal 10: ‘reduced inequality’ over gaat. Sinds 1990 mede dankzij de millennium goals van de VN zijn ruim een miljard mensen ontsnapt aan extreme armoede. Ondanks dit blijkt dat de armste tien procent van de wereld hier niet aan mee heeft kunnen doen. Het inkomen van deze groep is het minst gegroeid van 1988 tot 2011 (Oxfam Novib, 2016). De financiële wereld zorgt dus juist eerder voor problemen dan voor oplossingen.

Ik vraag me af: interesseert het mensen niet of is het gewoon onwetendheid?

Ik denk het tweede, want de financiële wereld wordt vaak geschetst als een complexe wereld waarin de rijkste bedrijven alles bepalen. Bij de meeste mensen speelt het idee dat je daar nou eenmaal niets aan kan veranderen. Dit wordt gevoed door de manier waarop deze bedrijven zichzelf presenteren, zo claimt de CEO van Blackrock, de grootste vermogensbeheerder ter wereld (met een vermogen van meer dan 6 biljoen dollar) dat hun klanten zelf kiezen waarin ze investeren. Ook al is het bizar dat een bedrijf met zoveel geld geen verantwoordelijkheid wil nemen voor de problemen die zij met hun beleggingen veroorzaken, heeft hij wel een punt. Ik kan zelf bepalen bij welke bank ik mijn geld onderbreng.

Daarom ben ik even op onderzoek uit gegaan. Na een beetje googlen kwam ik uit op de site www.eerlijkegeldwijzer.nl waar je gemakkelijk kan zien hoe jouw bank op verschillende onderwerpen scoort, zoals klimaatverandering, mensenrechten & wapens.

Zo blijkt ING de ultieme koploper te zijn in het vergeven van leningen aan fossiele energiebedrijven. In zowel 2013 als 2016 waren 87 procent van de energie leningen toe te schrijven aan fossiele brandstof tegenover 14 procent in duurzame energie.

Ook blijkt ING de laagste score te hebben bij het onderwerp wapens. Oké ze krijgen een score van 6 dus dat is voldoende, maar uit de cijfers blijkt dat zij in 2013 nog een waarde van 685,2 miljoen euro aan aandelen beheert bij 20 kernwapen fabrikanten.

Hoe kan het nou precies dat zulke grote bedrijven in Nederland hun gang kunnen gaan? Veel grote banken, waaronder ING, ABN Amro en Rabobank blijken onvoldoende beleid te hebben op het gebied van belastingontwijking. Financiële instellingen waarin zij investeren hoeven geen verantwoording af te leggen op dit gebied. Het wordt wel duidelijk dat het cliché ‘geld is macht’ in zeker zin wel klopt: Nederlandse banken geven miljoenen uit aan het lobbyen bij de EU en in Den Haag. Door het intensief lobbyen is het moeilijker om een strengere regelgeving door te zetten om deze problemen aan te pakken.

In eerste instantie voelde ik me na deze lezing eerlijk gezegd een beetje machteloos om hier iets aan te veranderen. Maar zoals ik al zei bepaal je zelf waar jij je geld in investeert. Daarom heb ik ook besloten om mijn betaalrekening om te zetten naar een duurzamere bank en ik hoop dat meer mensen die deze avond naar studium generale zijn gegaan zijn wakker geschud.

Het is in ieder geval fijn om te zien dat zoveel mensen aanwezig zijn die zich interesseren in het
maken van een duurzame wereld. Door dit vak te volgen merk ik dat ik zelf meer betrokken raak bij dit soort onderwerpen. Ik zou ook zeker aanraden om nog een lezing te bezoeken binnen de reeks ‘met het doel voor ogen’.

Boukje Dotinga