In deze rubriek genaamd No Access Card Needed (Voorheen Van Unnik Praat) krijgen we een kijkje in de keuken bij SGPL. Docenten, studenten, stagiaires of andere SGPL insiders komen aan het woord in deze rubriek. Deze week is het onze mede-student Valentijn As over de beruchte Sicilliaanse Cosa Nostra.

Is Cosa Nostra ook onze zaak?

Veel mensen zullen gehoord hebben van de serie Narcos op Netflix. In deze serie over drugskartels wordt duidelijk wat voor invloed deze groepen kunnen uitoefenen op de omgeving en hun bevolking. De invloed die deze organisaties in Midden-Amerika kunnen uitoefenen, lijkt in Nederland zo ver weg, maar ook Europa heeft zijn eigen criminele organisaties. Hiervan is een van de bekendste natuurlijk de Italiaanse maffia. Bij Italië denken mensen vaak aan het lekkere eten, de kunst en cultuur, maar de maffia komt toch ook bijna altijd in dat lijstje voor. In Zuid-Italië zijn er vier van dit
soort criminele organisaties, waarvan de Siciliaanse Cosa Nostra de oudste is. Cosa Nostra betekent ‘onze zaak´. De vraag is echter of deze organisatie wel alleen hun eigen zaak is of dat het ook onze zaak is. Om daar achter te komen moeten we bekijken hoe deze bende is ontstaan, wat de structuur
binnen de organisatie is en hoe relevant deze Siciliaanse maffia in 2019 nog is. 

Cosa Nostra is ontstaan aan het begin van de 19 e eeuw. Het laatste restje van het feodale stelsel, ontstaan in de Middeleeuwen, was nog aanwezig. Echter was de overgang van dit feodale stelsel naar het kapitalisme al in beweging gezet. In de Middeleeuwen waren de Italiaanse koningen niet in
staat om de veiligheid van de armere bevolking te garanderen. Zij hadden simpelweg geen orgaan die dit voor hen kon doen. Enkele lokale heren konden dit veel beter doen, dus was het de enige optie voor de bevolking om zich als horigen onder hen te scharen. Op Sicilië waren deze lokale heren alleen maar op macht en persoonlijke welvaart uit. Al deze verschillende families verdeelden hun grond ook weer onder in kleinere delen, waar zij gebruik maakten van bendes en andere huurlingen
om die grond te beheren. 

Tijdens het aansluiten van Sicilië bij Italië, ofwel het vormen van de eenheidsstaat Italië (het Risorgimento), traden de noordelijke provincies hard op tegen de criminaliteit in het zuiden van het
land. Juist deze aanpak leidde echter tot meer criminaliteit en steeds meer mensen, die zich aansloten bij de bendes. Criminelen die toch al gezocht werden door de politie hadden immers toch niets meer te verliezen. Deze criminele bendes werden zo groot dat ze uiteindelijk enkele generaties
groot waren en hierdoor beschouwd kunnen worden als families. Cosa Nostra was in die tijd opgezet via een hiërarchische structuur, met de gewelddadige familie uit Corleone aan de macht.

Op 4 december 2018 werd Settimo Mineo, de toenmalige leider van Cosa Nostra, opgepakt. Deze op het eerste gezicht normale juwelier was de baas van een van de grootste criminele netwerken in Italië. Het was niet de eerste keer dat de Italiaanse politie de leider van Cosa Nostra achter slot en
grendel heeft gekregen. Toch lijkt deze criminele organisatie, ondanks deze aanhoudingen, niet ten onder te gaan. Telkens weer volgt de ene leider de andere op. 

Dit is gekomen door de veranderende aanpak van de organisatie in de jaren ’90. Na bomaanslagen, uitgevoerd door de maffia, waarvan twee belangrijke tegenstanders van de organisatie slachtoffer werden, werd er meer prioriteit gegeven aan het bestrijden van de maffia op Sicilië. Hierdoor werden in hoog tempo leiders opgepakt, waardoor op een gegeven moment de macht weer kwam te liggen bij een minder gewelddadige leider die niet uit de Corleone-familie
kwam. De tot nu toe gebruikelijke hiërarchische structuur met één belangrijke familie aan de macht verdween. De Siciliaanse maffia ging weer terug naar een horizontaal systeem van meerdere invloedrijke maffiafamilies zoals aan het begin van de 19 e eeuw. Deze families zijn onderdeel van een overkoepelende organisatie, maar hebben wel eigen afzonderlijke netwerken. Deze families hebben netwerken binnen allerlei sectoren van de Italiaanse economie, waaronder de drugshandel en de
politiek. Deze verandering in structuur is echter ook een nadeel. De communicatie tussen deze families moeilijk is en er geen overkoepelend orgaan is wat de regels opstelt. Hier ligt het probleem waar de Cosa Nostra nu mee te kampen heeft. In deze transitiefase moeten de families hun krachten bundelen om de macht te behouden die zij al die jaren hebben gehad. Als dit gebeurd, is Cosa Nostra voorlopig ook nog wel ‘onze zaak’!
Valentijn As

Referenties:
-Eigen werk/onderzoek
-https://www.ad.nl/buitenland/tientallen-maffiosi-en-nieuwe-maffialeider-cosa-nostra-opgepakt-br~a5fb56c1/       

-http://www.belpaese.nl/B2SMAAMF.HTML
-Scaglione, A. (2016). Cosa Nostra and Camorra: illegal activities and organisational structures. Global crime, 17(1), 60-78.
-Paoli, The Oxford Handbook of Organized Crime.