Collega Yannick schreef een hele tijd geleden dit artikel over oliewinning in Noorwegen en de enorm slimme manier waarop het land dat heeft aangepakt waardoor het land in korte tijd zeer welvarend werd. Doordat de staat wist dat olie een eindig handelsmiddel was, maar wel wilde dat alle Noren (inclusief de toekomstige generaties) er een graantje van mee zouden kunnen pikken,  werd het geld besloten in bijvoorbeeld het pensioenfonds en een fonds om de energietransitie uit te bekostigen.

Al deze slimme investeringen in de toekomst en de bevolking van het land staan echter in contrast met wat Noorwegen met de rest van haar welvaart doet. Het land lijkt helemaal door te schieten in het behouden van de Noorse cultuur en identiteit en de sociaal ruimtelijke opbouw van het land. Een aantal sterke idealen in het hoofd van de Noorse regering en het feit dat ze meer geld hebben dan dat ze nog nuttige zaken hebben om het in te investeren heeft ertoe geleid dat het land zich op sommige vlakken een beetje is gaan gedragen als een nouveau riche. Draagt een plan bij aan het behouden of versterken van het Noorwegen zoals we het kennen? Dan mag het flink wat kosten. Deze soms irreële of impulsieve manier van het doen van vaak substantiële investeringen met twijfelachtig nut hebben ervoor gezorgd dat Noorwegen in de regio ook wel de puber van Scandinavië wordt genoemd, zie het als een soort ‘je bent jong en je wilt wat’. Om dit korte verhaaltje wat kracht bij te zetten heb ik een aantal projecten gevonden die dit illustreren. Het leuke ervan is dat veel van die projecten een sociaal geografische insteek hebben, vandaar dat ik er een artikeltje aan spendeer.

E39 Ferjefri (oftewel zonder veerboten)

Dit infrastructurele project draait erom een snelweg aan te leggen van Kristiansand via Stavanger, Bergen en Ålesund naar Trondheim via de westelijke kustlijn. Die kustlijn, zoals je wellicht weet, is niet zomaar een kustlijn. Noorwegen is natuurlijk beroemd vanwege zijn natuurschoon en dan met name de fjorden aan de westkust, welke soms wel meer dan een kilometer diep en zo’n 25 kilometer breed kunnen zijn. Het trace (van ongeveer 1100 kilometer) van deze snelweg ligt er grotendeels al en de reistijd bedraagt op het moment van schrijven 21 uur voor de hele rit, dat is inclusief zeven overtochten met een veerboot. De vernieuwingen aan de dit traject moeten ervoor zorgen dat, zoals de titel al verraad, deze veerboten tot het verleden gaan behoren en de reistijd wordt teruggebracht tot 11 uur. Echter zijn veel van de fjorden te diep om onderdoor te tunnelen, dan wel te breed voor een conventionele brug of een combinatie van deze twee. Daarnaast is er ook nog het probleem dat eventuele bruggen zeer hoog moeten zijn omdat de fjorden van belang zijn voor bepaalde zeehavens en er dus zeeschepen eronderdoor moeten kunnen. Daarom is Noorwegen nu hard bezig om de begrippen ‘brug’ en ‘tunnel’ opnieuw uit te vinden met immens complexe drijvende tunnel- en brugconstructies. Daar hangt natuurlijk een prijskaartje aan en de voorlopige kostenraming is een sappige 35 miljard euro.

Wanneer je de site van de Noorse wegenautoriteit bekijkt vind je allerlei logisch klinkende rechtvaardigingen voor deze investering, maar weinig aandacht wordt

besteed aan misschien wel de belangrijkste reden. De Noren zijn namelijk vies van verstedelijking, of in ieder geval onevenredelijke verstedelijking, en doen er alles aan om leegloop van het achterland te voorkomen en werkgelegenheid op die plekken te waarborgen. Het probleem met deze investeringen is dat Noorwegen een historie heeft met dit soort ondernemingen die zich later bijzonder onwinstgevend tonen. Zo heeft het land bijvoorbeeld al dure viaducten aangelegd die de economie van een bepaalde regio moesten stimuleren maar die in de werkelijkheid gebruikt worden door slechts enkele tientallen automobilisten per dag.

Bodø

Het idee achter de snelweg komt ook tot uiting in de herstructurering van de Noordelijke plaats Bodø (spreek uit als Boeduh). Deze redelijk kleine stad is ontstaan rondom een militaire luchthaven waarvan de landingsbaan heel onhandig over het midden van het kleine eiland loopt. Door de verstedelijking en de hedendaagse interesse in het arctische gebied ervaart Bodø op dit moment een bevolkingstoename en de landingsbaan zit het stadje daarom in de weg. Om dit probleem op te lossen hebben ze het gekoppeld aan het bovengenoemde idee van het waarborgen van werkgelegenheid. Er ligt nu een ambitieus plan om het hele vliegveld te verbouwen en de landingsbaan, let wel, 900 meter te verplaatsen zodat deze gecombineerd kan worden met een haventerminal. Het idee hierachter is dat straks iedereen ter wereld binnen ongeveer 24 uur een vers stukje Noorse zalm op zijn of haar bordje moet kunnen hebben liggen. Dit alles vraagt om een investering van ongeveer 514 miljoen euro.

Over al deze investeringen kun je uitgebreid discussiëren. De ideeën erachter zijn natuurlijk degelijk en niet verkeerd en als je het geld toch hebt zou je kunnen zeggen vooruit met de geit. Maar zouden andere landen deze afwegingen ooit maken gezien het onzekere karakter van de te behalen voordelen?

Mocht je nog wat achtergrond info willen over een van beide projecten dan is dit een link naar een uitlegvideo over de plannen omtrent de E39 en dit een link naar informatie over het plan in Bodø