Begin november was ik op reis met 50 eerstejaars naar Poznan voor onze welbekende Breekweek. Na een paar fantastische dagen in Poznan zijn we op de terugweg langs Berlijn gereden. Hier kregen we een interessante rondleiding door de wijk Kreuzberg. Deze wijk – in het nummer ‘over de muur’ van Klein orkest genoemd als de wijk met ‘zoveel turken die amper kunnen bestaan’ – is ondertussen uitgegroeid tot een van de hipste wijken uit Berlijn. Tijdens onze tour hoorden wij over veel contrasten in deze wijk. Zo heeft Google geprobeerd om een hoofdkantoor in deze wijk te openen, maar is toch teruggekomen op deze plannen vanwege de felle protesten in de wijk.

Hoe komt het dat ‘X-berg’ – zoals Kreuzberg ook wel wordt genoemd – is uitgegroeid tot een van de meest gewilde plekken voor techreuzen als Google, maar waarom is deze liefde toch zo eenzijdig? Om antwoord te geven op deze vraag moeten we een stukje geschiedenis induiken. Na de Tweede Wereldoorlog trokken veel mensen weg uit Berlijn. Hierdoor bleven in de wijk hoofdzakelijk twee groepen over in Kreuzberg. Allereerst bleven de arbeidsmigranten uit Turkije over, die hier goedkope huisvesting konden vinden. De tweede groep die naar Kreuzberg trok waren mensen die wilden profiteren van de privileges die je kreeg als inwoner van Berlijn: Iedereen die zich in West-Berlijn vestigde, onttrok zich aan de dienstplicht. Dit kwam omdat het stadsdeel officieel niet onder de verantwoordelijkheid van West-Duitsland, maar onder die van de vier geallieerde krijgsmachten viel. Daarnaast was er voor iedereen die wilde wonen in het westerse eiland dat West-Berlijn was een financiële vergoeding, om er voor te zorgen dat er wel mensen bleven wonen in de geïsoleerde stad. Kreuzberg werd aan drie kanten begrensd door delen van Oost-Berlijn en was daarom moeilijk te bereiken vanuit de rest van West-Berlijn (Kreuzberg grenst bijvoorbeeld ook aan de East-Side Gallery, het grootste stuk Berlijnse muur dat nog overeind staat). Hierdoor had de wijk een grote aantrekkingskracht op de alternatieve scene. Veel kunstenaars, onder wie David Bowie en Iggy Pop, verhuisden naar de wijk.

Na de val van de muur vielen veel van deze voordelen ook weg. Mensen verhuisden massaal naar goedkopere stadsdelen. Het multiculturele karakter en de vrijzinnigheid bleef echter. De rondleiding die we kregen door de wijk leidde ons langs veel verschillende vormen van Street-art, waar de wijk bekend om staat. Gentrificatie maakte zijn intrede doordat veel oude gebouwen de bombardementen van de Tweede Wereldoorlog hadden overleefd, vanwege de centrale locatie én de al eerder genoemde vrijzinnigheid. Deze gentrificatie zorgde ervoor dat minder bedeelde inwoners moesten vertrekken uit de wijk. De wet- en regelgeving voor huurbescherming is in Duitsland echter relatief goed geregeld, wat ervoor zorgde dat de wijk het karakter niet helemaal verloor aan de gentrificatie.

Het is dit karakter wat ervoor zorgde dat er grote protesten ontstonden toen duidelijk werd dat Google interesse had in het openen van een nieuwe Techcampus in Kreuzberg. En deze ‘Fuck off google’ beweging was dus succesvol. En hoewel de gentrificatie langzaam maar zeker dus z’n werk doet in Kreuzberg blijft het voorlopig wel nog zijn eigenzinnige karakter behouden.