Gedurende de Oikos blijft Oikos week worden er dagelijks artikelen gepost om jullie te vermaken tijdens de quarantaine. Wij, Guido en Annelot, trappen de week af met een artikel over bordspellen. Want wat kun je nu beter doen tijdens de corona-periode dan een spelletje spelen? 

De eerste bordspellen zijn al 5500 jaar oud, gevonden in graven van het pre-dynastieke Egypte. Zo is in het graf van Merknera een fresco gevonden waarop het oudste bordspel Senet is afgebeeld. Dit spel uit het oude Egypte werd door alle bevolkingsklassen gespeeld. De armere bevolking maakte zelf spelborden in het zand of in steen en gebruikte steentjes als pionnen. De rijkere bevolkingsgroepen hadden houten spelborden en farao’s spelborden van ivoor. Het Senetbord bestaat uit drie rijen van tien vakjes. Het doel van het spel is om als eerste alle pionnen op vakje nummer 30 te krijgen. 

Naast Senet wordt ook backgammon als een van de oudste bordspellen gezien. In de verbrande stad in Iran is een backgammon-spel gevonden daterend van 3000 voor onze jaartelling. De wortels van het spel liggen in de Soemerische cultuur in Mesopotamië, het tegenwoordige Irak en Iran. Het doel van het spel is stenen naar de andere kant van het veld laten lopen volgens de worpen van de dobbelsteen. Niet gek dat ook de eerste dobbelstenen in de verbrande stad zijn gevonden. 

Veel bordspellen die vandaag de dag populair zijn dateren uit de 20e eeuw, zoals Monopoly (1930), Zeeslag (1931) en Scrabble (1938). In de jaren 80 van de 20e eeuw zijn bovendien de eerste designer games verschenen, zoals Kolonisten van Catan (1995). Dit is een type bordspel dat voldoet aan een aantal kenmerken:

• Eenvoudige spelregels
• Diepgaande strategische achtergrond
• Hoge herspeelbaarheidsfactor; ieder spel is anders waardoor het spel nooit verveelt

Interessant is dat Kolonisten van Catan naast een typische designer game ook een sociaal geografisch en planologisch spel is. Het doel van het spel is namelijk grondstoffen ruilen zodat je straten, schepen (enkel op zeekaarten), dorpen en steden kunt bouwen. Het spel is bedacht door Klaus Teuber en oorspronkelijk uitgebracht onder de naam Die Siedler von Catan. Bovenstaande kenmerken van een designer game zijn de reden waarom Kolonisten van Catan zo’n populair spel is. Deze populariteit heeft geresulteerd in enorm veel uitbreidingssets, Catan-gerelateerde spellen, computerspellen, jubileum edities en een heus wereldkampioenschap dat sinds 2008 om de twee jaar wordt gehouden. 

Kolonisten van Catan is niet het enige sociaal geografische en planologische spel. Het eerste spel dat naar boven komt bij het denken aan een landkaart is Risk. Bedacht door een Fransman en uitgebracht door de Parker Brothers, is Risk een enorm succesvol bordspel geworden. Het idee is eigenlijk cru, je moet oorlog voeren om landen te veroveren om zo het spel/je missie te halen. De nodige tactiek die het spel vereist, en een beetje geluk met de dobbelstenen, leiden je naar de winst of de complete afgang. Net als Kolonisten van Catan kent Risk vele varianten, waaronder: Risk Europa, Risk Game of Thrones en Risk Star Wars. Landen veroveren gaat niet altijd zonder slag of stoot, laten ze ook in deze Risk-parodie zien: https://www.youtube.com/watch?v=ARSNaSeT9hw

Monopoly is een klassiek spel waar je enthousiast aan begint, je koopt allemaal straten op en zodra alle straten weg zijn, begint het eigenlijk steeds saaier te worden en besluit je met z’n allen te stoppen voordat er een daadwerkelijke winnaar is. Het leuke aan Monopoly is dat het spel zich overal aan aanpast. Zo kunnen wij heel trots de starten Vreeburg, Neude en Biltstraat kopen in de Nederlandse variant. Zo leer je toch al wat grote straatnamen van de steden. Naast de originele variant, waarbij enkele steden in Nederland zijn vertegenwoordigd, brengen steeds meer steden hun eigen variant uit. Elk jaar wordt er namelijk een beperkt aantal speciale edities geïntroduceerd. Zo hebben o.a. Den Haag, Rotterdam, Amsterdam en Delft een eigen versie van het Monopoly-spel. Bovendien bestaat er ook een Monopoly wereldeditie. 

Mijn persoonlijke favoriet is het West-Friese spel Keezen. Hoewel het geen geografisch spel an sich is, heeft het voor mij een regionale oorsprong. Ik kom namelijk uit die regio, al wil Wikipedia nog wel eens twijfelen aan het gebied waar het vandaan komt. Keezen is een variant op Mens Erger Je Niet, waarbij je met spelkaarten speelt in plaats van een dobbelsteen. Dit is een net wat tactischer spel waarbij je ook nog in duo’s speelt als je met een even aantal spelers bent. Door de Boer waarmee je 2 pionnen mag ruilen, een 7 die je mag verdelen over 2 pionnen en een vrouw waarmee je 12 stappen mag zetten, kan je je tegenstanders goed dwars zitten. Ik kan dan ook niet wachten om dit spel te spelen als ik weer terug in Nederland ben!

Hopelijk heeft dit artikel jullie inspiratie gegeven voor een geografische spelletjesavond. Ken je zelf nog een leuk geografisch bordspel? Laat het ons dan weten!