De wereld volgt met ingehouden adem de uitspraken van medische experts. Zij spreken vonnissen uit over de oorzaken en gevolgen van de verspreiding van COVID-19. Iedereen wacht op het uitvinden van een vaccin of een geneesmiddel tegen dit nare virus. De wetenschappen zoals virologie en epidemiologie staan op dit moment in de spotlight. Voor sociale en gamma studies is er echter ook een rol weggelegd in deze crisis.

Voor één van de methodologische vakken van onze opleiding (WLO) voer ik deze periode een onderzoek uit naar eenzaamheid onder studenten met het oog op verschillende woontypen. Uit meerdere studies is bijvoorbeeld gebleken dat zelfstandig wonen nauw in verband staat met hogere mate van eenzaamheidsgevoelens. Bij de jaarlijkse peilingen van Volksgezondheidsmonitor worden tevens eenzaamheidsgevoelens in kaart gebracht onder de bevolking, omdat het dus effecten heeft op algemene welgesteldheid van mensen. Met de komst van de corona crisis staat perceptie van eenzaamheid weer op de voorgrond. COVID-19 wordt ook wel het ‘eenzaamheidsvirus’ genoemd.

De studies naar sociale netwerken en social capital, en het belang van betekenisvolle interacties tussen mensen, geeft weer dat social distancing in tijden van corona eenzaamheidsgevoelens in de samenleving doet toenemen. Een ander aspect is de rol van de sociale media in het zowel maken als onderhouden van contacten in de virtuele wereld. Met het begrip ‘death of distance’ wordt verwezen naar het verminderde belang van ritten voor ontmoeten en overleggen, aangezien je via sociale media iemand kunt bereiken. Niets blijkt echter minder waar te zijn: in het echt samenzijn, en face-to-face bespreken is iets waar mensen kennelijk veel waarde aan hechten.

Zelf merk ik bijvoorbeeld dat Skypen veel energie van mij vraagt. Het liefst bespreek ik de zaken gewoon in een fysieke ruimte met iemand. Mijn vriendinnen wil ik niet alleen op het scherm zien maar ook een knuffel geven en ouderwets samen een bordspelletje mee spelen. Dit zijn de activiteiten waar je nu opeens nog meer naar verlangt. Ik wil natuurlijk ook niet op mijn geweten hebben dat ik iemand besmet en dus houd ik me maar zoveel ik kan aan de regels.

Het is daarnaast interessant dat verschillende landen, zowel binnen als buiten Europa de corona pandemie anders aanpakken. In Nederland zou de meerderheid tegen de gedwongen lockdown zijn, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Spanje en Italië. Nederlandse overheid probeert daarom de vrije Hollanders met intelligente lockdown in bedwang houden. Voor zoiets als verplichte quarantaine voor iedereen, zou in ons land simpelweg geen draagvlak voor zijn. De redenen waarom in andere landen de maatregelen wel strenger doorgevoerd zijn, zijn zeker boeiend om verder te onderzoeken.

Zo blijken dat sociale- en gammawetenschappen wel degelijk een rol spelen in deze corona crisis. Welzijn is een holistisch begrip dat verder gaat dan fysieke gezondheid. Het coronavirus is één ding, maar een coronasamenleving is veel meer!