De allereerste Geogast! Deze rubriek stond eerder bekend als ‘No Access Card Needed’ en gaat vanaf vandaag verder onder een nieuwe naam. Net zoals altijd komen hier docenten, studenten, stagiaires of andere SGPL-insiders aan het woord. Vandaag deelt Leo Paul, docent bij ons eigen departement SGPL, zijn inzichten over prostesten in Oost en West.

Zondag 31 januari 2021: een zonnige dag in Utrecht, een paar graden boven nul. De NRC van dit weekend: ‘verbijsterd keek Nederland naar jongeren die op Nike Air Max (250 euro) en in Dsquared2-jacks (800 euro plus) een volksopstand leken te ontketenen in Rotterdam-Zuid’.

In de vele talkshows buitelen de deskundigen over elkaar heen om de rellen te verklaren. En ik denk: hoe gaat het in Belarus? Wordt er nog steeds elk weekend geprotesteerd tegen Loekasjenko en de vervalste verkiezingsuitkomst? Het onderwerp is al maanden uit het nieuws verdwenen. De website van RadioFreeEurope/RadioLiberty leert:

Minsk, 24 januari 2021: een zonnige dag in Minsk, een paar graden boven nul. Dag 170 van de protesten. Dit weekend zijn 160 demonstranten opgepakt. Volgens de VN zijn er sinds het begin van het verzet 30.000 mensen gearresteerd. De meeste zitten kort vast, maar honderden zitten nog in de cel. Volgens Amnesty International wordt er systematisch gemarteld. Een paar demonstranten zijn overleden.

Een dag later: Ihar Losik, 28 jaar, een populaire blogger in Belarus geeft na zes weken zijn hongerstaking op. Zijn aanhangers hebben hem gesmeekt niet dood te gaan. Ihar zit gevangen sinds 25 juni 2020. Amnesty International noemt hem een politiek gevangene.

Op 22 januari heeft een 35-jarige man zichzelf in brand gestoken op het onafhankelijkheidsplein in Minsk, vlakbij het standbeeld van Lenin. In het ziekenhuis bleek dat hij voor meer dan 50% van zijn lichaam is verbrand. Hij is bewusteloos. Ik kan niet achterhalen hoe het met hem gaat. Was het een protest tegen het regime? Hoe heet hij?

Praag, 16 januari 1969: de 20 jarige student Jan Palach steekt zichzelf in brand op het Václavské Náměstí. Hij protesteert tegen het neerslaan van de Praagse Lente door troepen van het Warschaupakt. Hij overlijdt drie dagen later. Tienduizend burgers wonen zijn begrafenis mee. De hele wereld was geschokt. Ik was toen elf, en herinner mij de enorme aandacht voor de dood van Jan Palach, en de moedige opstand van de geknechte mede-Europeanen in het Oostblok.

In 1989 keken we met verbazing en verwondering naar de (overwegend) vreedzame revolutie in Oost-Europa. Nu gebeurt hetzelfde in een buurland van de EU. Waarom zijn we stil? Waarom komen de sancties tegen Belarus maar langzaam van de grond?

Oost en West: nog steeds kijken veel mensen neer op Oost-Europa. Superioriteitsgevoel? Desinteresse? Maar er is zoveel dat we gemeenschappelijk hebben. Jonge (en oude) mensen willen leven in vrijheid. In Oost en West wordt de app Telegram gebruikt, in beide gevallen om de politie te misleiden. Ook in Belarus worden de locaties gedeeld om samen te komen, tegen de staat. Wetende dat je gearresteerd kan worden. In Rusland vandaag: duizenden op straat om te protesteren tegen Poetin en de hechtenis van Alexei Navalny. Ruim 5000 mensen opgepakt. Ik zie een video: ‘de kou houdt ons niet tegen’. In Jakoetsk laat een demonstrant de temperatuur op zijn telefoon zien: minus 42 graden Celsius.

En hier plunderen we een Primera omdat we om 21.00 uur binnen moeten zijn?