Ecotoerisme in Costa Rica: lust of last voor de natuur?

Tijdens de ‘Oost west, Oikos best-week’ plaatsen we dagelijks artikelen om jullie alvast van een dosis reisinspiratie te voorzien: zodat je, zodra we weer naar het buitenland kunnen, alleen nog maar je koffers hoeft te pakken! Wij, Anke, Lara en Bart, nemen jullie vandaag mee naar het ecotoerisme in Costa Rica.

Costa Rica is één van de landen met de grootste biodiversiteit ter wereld. De natuur is er prachtig: er zijn vulkanen te bezichtigen, regenwouden te doorgronden en eindeloos veel flora en fauna te ontdekken. Het is dan ook geen onlogische plaats voor ecotoerisme, toerisme waarbij de natuur tegelijkertijd wordt bewonderd en in zijn waarde wordt gelaten. In de 20^ste eeuw kwam er zowel nationaal als internationaal belangstelling voor het natuurlijk schoon dat het land te bieden heeft. Tegelijkertijd liepen de Costa Ricaanse natuurgebieden het gevaar verwoest te worden door ontbossing en mijnbouw. Er moest dus een manier worden gevonden om natuurgebieden als regenwouden aantrekkelijk te maken voor bezoekers, en er tegelijkertijd voor te zorgen dat ze niet zouden worden verwoest door de economische activiteiten die er plaatsvonden.

In de jaren ‘70 werd er een national park-systeem gerealiseerd met 70 beschermde gebieden, waardoor 21% van de oppervlakte van het land onder bescherming kwam te staan. Natuurgebieden werden bestempeld als national parks, voor toeristen mooie en interessante plekken om te bezoeken. Op deze manier werd Costa Rica het paradepaardje voor het wereldwijde ecotoerisme. Door de komst van het toerisme was er in het vervolg genoeg inkomen om natuurbescherming en duurzame ontwikkeling aan te sporen in het land. Bovendien werden de national parks beschermd tegen externe factoren als ontbossing en mijnbouw.   

De bevolking van Costa Rica werd geprikkeld om kleine boerderijen en plattelandswoningen om te toveren tot accommodaties voor toeristen. Hier kunnen toeristen verblijven om te ontsnappen aan de drukte van de stad, en te genieten van de national parks, stranden en ander natuurschoon dat Costa Rica te bieden heeft. Het toerisme is kleinschalig, en toeristen staan daadwerkelijk in contact met de natuur. Toeristische accommodaties en bedrijfjes die excursies organiseren profiteren niet alleen van het ecotoerisme, ze dragen vaak ook een steentje bij aan de bescherming van de natuur. Zo wordt er gezorgd dat toeristisch verblijf zo min mogelijk impact heeft op de natuur, en worden toeristen onderwezen over duurzame ontwikkeling. 

Zoals hierboven benoemd wordt brengt ecotoerisme vele voordelen met zich mee. Natuurlijk zijn er de voordelen voor het milieu. Het waterverbruik van de gemiddelde eco-verblijfplaats ligt bijvoorbeeld vaak veel lager dan dat van de reguliere accommodaties en voorzieningen door slimme innovaties zoals waterpompen om toilet water te zuiveren en vervolgens te gebruiken om de grasvelden mee te bewateren. Op menukaarten staan vaak meer gerechten gemaakt van seizoensgebonden of lokale producten, dit zorgt ook weer voor meer werkgelegenheid voor de lokale bevolking, en elektriciteit komt van een groene energievoorziening. Er wordt meer bewustzijn gecreëerd bij toeristen en consumenten over hun eigen levensstijl. Dit bewustzijn nemen zij weer mee naar huis en passen ze toe in hun dagelijks leven en verspreiden dit wellicht verder. 

Naast de milieuvoordelen zijn er nog meer voordelen waaraan je misschien niet zo snel denkt als je het woord ecotoerisme hoort. Voor sommige landen, zoals Costa Rica, heeft ecotoerisme een belangrijke rol gespeeld in het versterken van de economie. De economie van Costa Rica draait voornamelijk rondom toerisme. Niet alleen heeft de komst van ecotoerisme meer toeristen aangetrokken, de behaalde omzet van het ecotoerisme komt in veel grotere mate weer terug terecht bij de lokale bevolking. Er ontstaat een circulaire economie waarin de werkgelegenheid gecreëerd door het ecotoerisme wordt uitbesteed aan de lokale bevolking, zij geven hun verdiende geld vervolgens weer uit binnen die lokale omgeving. 

Ook de wetenschap heeft baat bij ecotoerisme. Omdat er onderzoek gedaan moet worden naar de verschillende componenten van een ecosysteem om zo eco-vriendelijk mogelijk te zijn wordt er steeds meer kennis opgedaan over hoe het ecosysteem het beste beschermd en behouden kan worden. 

Naast de positieve impact van het ecotoerisme is haar komst echter ook een bedreiging voor de natuur. De afgelopen decennia is de toeristische sector sterk gegroeid in Costa Rica. Het land is tegenwoordig niet meer een onontdekte bestemming voor de avonturiers onder ons. Het grote geld en het massapubliek hebben het Midden-Amerikaanse land inmiddels ook gevonden. De toeristen komen van over de hele wereld. Om het land te bezoeken nemen zij vaak het vliegtuig, wat natuurlijk een impact heeft op het milieu. Ondanks dat de bezoekers verder relatief milieuvriendelijk zijn, kunnen de nationale parken de hoge bezoekersaantallen eigenlijk niet meer aan. Daarnaast zijn ook grote resorts ingesprongen op de opkomende vakantiebestemming waardoor het ecotoerisme dus ook andere, minder duurzame vormen van toerisme heeft aangetrokken. Sommige van deze accommodaties adverteren wel met de term ‘ecotoerisme’ terwijl ze achter de schermen helemaal niet zo ecologisch bezig zijn.

De Costa Ricaanse overheid is zich bewust van de keerzijde van het ecotoerisme. Zij is hard aan de slag gegaan om de problemen te tackelen. Zo is het Certificate for Sustainable Tourism dus in het leven geroepen en zijn er in veel natuurparken restricties opgelegd aan het aantal bezoekers. Op deze manier wordt in Costa Rica gepoogd het milieu te beschermen, terwijl de lokale economie er ook van profiteert. Zo ontstaat er een win-winsituatie voor de lokale bevolking, de toeristen en de natuur. Costa Rica is hiermee een toonbeeld voor ecotoerisme.

Kopfoto: jschultes (Bigstock).