Wegen zijn de nieuwe muren
Wegen, straten en lanen: ze zijn ondenkbaar in de huidige samenleving. Ze verbinden locaties, met als doel de verplaatsing van goederen en mensen mogelijk te maken. Kortom, om mensen te verbinden met elkaar, een heel nobel streven. De komst van de auto heeft hier voor een deel verandering in gebracht. Door de hoge snelheden van auto’s kan het gevaarlijk zijn om bepaalde straten over te steken, hiervoor zijn er verkeersregels in het leven geroepen bij overgangen. Wanneer deze overgangspunten ontbreken of het oversteken toch lang duurt en gevaarlijk is, zullen deze wegen barrières vormen, bewust of onbewust…
Waarom zou je bewust mensen van elkaar willen scheiden, kan je je afvragen. Heel simpel, wanneer je als stad een racistische segregatiebeleid voert, zoals het Atlanta van begin 20ste eeuw. Nadat het bestemmen op basis van ras onconstitutioneel was verklaard in 1924, moest er een andere manier gevonden worden om Afro-Amerikaanse inwoners van Atlanta te weren uit de binnenstad. De oplossing werd gevonden in de ontwikkeling van snelwegen.
Deze segregerende functie van wegen is ook terug te vinden in de populaire cultuur. Zo vormt de 8 Mile Road in de gelijknamige film een scheidingslijn tussen het door de Afro-Amerikaanse gemeenschap gedomineerde Detroit en de “witte”-buitenwijken.
Bestaan er dan alleen op het Amerikaanse continent zulke wegen? Zeker niet! Als we kijken naar een van de grootste steden van Europa, Parijs, zien we dat er een weg is gebouwd op dezelfde plek als de voormalige stadswallen. Toch lijkt er weinig verschil te zijn tussen de weg en de voormalige stadswallen. De zogenaamde Boulevard Périphérique vormt zowel een psychologische als fysieke barrière voor de inwoners van de stad. Buiten de boulevard heerst er veel werkloosheid, daarnaast is er veel illegale drugshandel en wordt de politie gezien als de vijand. Dit laatste zorgt voor een hoop onrust op sommige momenten.
Terwijl aan de binnenkant van de weg het Parijs ligt dat we kennen uit de media. Het Parijs van de Eiffeltoren, het Louvre en de Notre Dame. Een Parijs waar er studio’s zijn die richting de miljoen euro gaan. Een Parijs wat ondenkbaar ver weg is voor de gemiddelde jongere uit de banlieue, terwijl er maar één weg tussen ligt. Zo kan een weg onbewust de belichaming worden van een enorme kloof tussen arm en rijk en het een wereld van verschil zijn om aan de linker of rechterkant geboren te worden van een ogenschijnlijk normale weg.
Ook Nederland wordt niet gespaard van de vernietigende werking van wegen, zo hebben wij onze eigen Boulevard Périphérique. Namelijk de “ring”, de bijnaam van de A10. De vraagprijzen aan de binnenkant en de buitenkant van de ring verschillen aanzienlijk van elkaar, dit is het gevolg van het gentrificatieproces dat de stad Amsterdam de laatste decennia heeft doorgemaakt. Dit heeft ook zo zijn gevolgen gehad voor de bevolkingssamenstelling van de stad. Eveneens als in Parijs zijn de inwoners binnen de ring dominant wit en kapitaalkrachtig. Daartegenover zien we buiten de ring een bevolking die veel diverser is en aanzienlijk minder kapitaalkrachtig. Het is alsof er twee verschillende steden bestaan onder dezelfde naam, gescheiden door een onzichtbare Berlijnse muur.
Al met al lijkt het erop dat wegen er voor zorgen dat mensen minder makkelijk bij elkaar kunnen komen en zorgen voor een fysieke scheiding tussen arm en rijk. Des te ironischer dat ze gebouwd worden om mensen met elkaar te verbinden. Ik wil niet stellen dat dit niet gebeurd, alleen moet er kritisch gekeken worden hoe wegen sociale ongelijkheden en verschillen in stand houden of versterken. Eveneens zou het opbreken van alle wegen er niet voor zorgen voor dat sociale ongelijkheden verdwijnen, alleen geeft dit wel de kans om de ander weer een keer in de ogen te kijken. Dus de volgende keer als er een nieuwe weg gepland wordt en er worden argumenten gebruikt als een betere verbondenheid, bedenk dan goed wie er beter verbonden wordt.
Bronnen
Foto door Mohamed Almari via Pexels
Bayor, R. H. (1988). Roads to racial segregation: “atlanta in the twentieth century”. Journal of Urban History, 15(1), 3.
https://en.wikipedia.org/wiki/8_Mile_(film)
https://www.ad.nl/wonen/deze-kamer-in-parijs-kost-945-000-euro~ab7816a5/
