Rood wit blauw. Er is geen duidelijker symbool voor Nederland dan onze dierbare vlag. Er is natuurlijk ook nog oranje, als verwijzing naar onze koninklijke familie. Dit heeft voor enige tijd ook het rood vervangen op de vlag. Later werd echter besloten dat rood een handigere kleur was voor de vlag, dus in ziel is de vlag misschien ook wel een beetje oranje. Al sinds de 16^e eeuw pronkt ons kikkerlandje met deze vlag. Het is daarmee zelfs een van de oudste vlaggen. Naast het oranje hebben de andere drie kleuren ook eigen betekenis. De kleuren geven namelijk weer hoe de maatschappij was opgebouwd. Rood is het volk, wit de kerk, en blauw de adel met het blauwe bloed. Als mede geograaf ben je wellicht ook geïnteresseerd in vexillologie. Dat wil zeggen de vlaggenkunde. Net zoals Nederland heeft elke vlag een eigen betekenis. Elke kleur heeft een verborgen symboliek. Zo is er binnen de vlaggenkunde een ‘meme’ dat rood bijna altijd het bloed van vrijheidsvechters voorstelt, al geldt dit voor Nederland niet. Er zijn ook landen die uit solidariteit eenzelfde ontwerp kiezen. Zo hebben Scandinavische landen een kruis met twee tot drie kleuren. In het midden oosten is dan zwart wit rood populair. En in Afrika is er ook een geprefereerde combinatie: goud groen rood. Er zijn zo’n twintig nationale vlaggen met deze kleuren erin verwerkt. Nog meer als je de alternatieve kleur zwart meerekent. Maar wat betekenen die kleuren hoor ik je al vragen?

Deze magische drie kleuren heten de pan-afrikaanse kleuren. Rood staat voor, jawel, het bloed van vrijheidsvechters, groen voor de vruchtbaarheid van het land, en goud voor de natuurlijke rijkdommen. Ze zijn tevens het symbool voor de gelijknamige beweging; het panafrikanisme. De oorsprong van de kleuren ligt nabij aan het hart van veel Afrikanen. Het symboliseert namelijk de weerstand tegen het kolonialisme. De pioniers van de drie kleuren waren de Ethiopiërs. Hun verhaal is belangrijk voor de pan-Afrikaanse beweging.

In 1895 begon de eerste oorlog tussen Italië en Ethiopië. Tijdens deze oorlog vond de slag van Adwa plaats. Deze strijd is legendarisch omdat Afrikanen voor het eerst overtuigend wonnen van Europeanen. Als enige konden zij zeggen niet gekoloniseerd te zijn. Dit inspireerde anderen op het continent en was een voorzetje voor panafrikanisme.

Veertig jaar later in 1935 echter kwam Italië voor een tweede keer binnenvallen. Deze keer was het technologische voordeel van Italië doorslaggevend. De weinige vuurwapens die Ethiopië had waren zwaar verouderd. Veel waren zelfs nog gewapend met speren en bogen. Italië bombardeerde de legers en steden in Ethiopië langdurig, met onder andere verboden chemische wapens. Het resultaat was een kwart van de Ethiopische krijgsmacht uitgeschakeld en een paar honderdduizend burgerdoden. De Italianen vielen de hoofdstad Addis Ababa binnen en verklaarden het land in 1937 als geannexeerd. Mussolini wilde hiermee de macht van Italië tonen, en de vorige vernedering herstellen. Op dat moment bereikte Ethiopië een martelaarschap. De symboliek van weerstand tegen het wrede kolonialisme werd alleen maar sterker.

Nu is het belangrijk om een onmisbaar figuur in panafrikanisme te introduceren; Tafari Makonnen. In 1930 werd hij gekroond als keizer van Ethiopië en was de enige zwarte heerser van Afrika op dat moment. Met een onderbreking van vier jaar tijdens de bezetting door Italië was hij keizer tot 1974. Tafari is bekend om zijn vooruitstrevende ideeën. Zo wilde hij slavernij afschaffen en richtte hij de voorganger van de Afrikaanse unie op. Hij was een centraal figuur in de League of Nations, een voorganger van de VN. Ook bestaat er controverse rondom deze keizer, maar dit neemt niet weg dat hij letterlijk aanbeden werd en nog steeds wordt. Toen hij namelijk gekroond werd vervulde hij een Jamaicaanse profetie dat God zou worden herboren als Afrikaanse koning. Dit was de geboorte van het Rastafarianisme, een religie naar hem vernoemd en met hem als godheid. De Rasta’s met name in de Cariben gebruiken dezelfde drie kleuren als symbool. Zo heeft Jamaica goud, zwart, geel in de vlag (zwart is een alternatief en symboliseert nationalisme). Zij gaven Tafari ook de naam waaronder hij ook wel beter bekend staat: Haile Selassie.

Het valt niet anders te zeggen dat Ethiopië en Selassie een sterke symboliek voor Afrika dragen. Het panafrikanisme vindt hier zijn oorsprong, en ook de kleuren van veel Afrikaanse vlaggen. Als je nu dus een vlag ziet met goud, groen, rood (en/of zwart); dan weet je dat het een wenk is naar Ethiopië en de weerstand tegen kolonialisme. Met uitzonderingen daargelaten (Myanmar, Bolivia, Litouwen). Ik hoop dat dit verhaal inspirerend is, en misschien sommigen geïnteresseerd heeft gekregen in vexillologie. Elke vlag heeft namelijk een eigen symboliek, een eigen verhaal.

Omslagfoto:Pixabay: Clker-Free-Vector-Images: https://pixabay.com/vectors/ethiopia-flag-national-symbols-26943/