Een kijkje in het concept en in de achtergrond van partnersteden

Het is je vast wel eens opgevallen: je rijdt een willekeurig dorpje van Nederland binnen en dan staat er opeens groot en met trots aangegeven dat het dorp de ‘zusterstad’ van een pietepeuterig klein dorpje in Tsjechië is bijvoorbeeld. Dit soort zusterstad referenties zie je bij veel steden in de wereld. Wist je bijvoorbeeld dat Utrecht de zusterstad is van Portland Oregon in de Verenigde Staten? Amsterdam is een zusterstad van maar liefst 20 andere steden in de wereld, waaronder van bekende steden zoals New York en Parijs, maar ook van minder bekende steden zoals Larache in Marokko en Izmit in Turkije. Waar komt dit idee van partnersteden eigenlijk vandaan? En wat is het nut ervan?

Waarschijnlijk waren de Franse stad Le Mans en de Duitse stad Paderborn de eerste partnersteden in Europa. Al in 836 ontstond deze “eeuwige broederschap van liefde” toen twee Frankische bisschoppen besloten een religieuze en politieke verbinding met elkaar aan te gaan. Het idee van het moderne concept van ‘twinning’, zoals partnersteden ook wel worden genoemd, is echter pas ontstaan in de Tweede Wereldoorlog toen verschillende steden solidariteit uitspraken naar steden die soortgelijke verwoestende gebeurtenissen hadden meegemaakt. Aan het einde van de oorlog werden meerdere partnerbanden gelegd tussen steden om vriendschap en begrip tussen voormalige vijanden te bevorderen. Op deze manier zou dat zorgen voor meer vrede en verzoening. Er werden dan ook meerdere stedenbanden gelegd tussen Britse en Duitse steden en tussen Russische en Italiaanse.

Het moderne concept en de huidige stedenbanden hebben vaak tot doel om vriendschap te tonen en handel, samenwerking, investeringen en toerisme aan te moedigen. Twinning vindt veel plaats tussen EU-steden en wordt dan ook door de Europese Unie gesteund. Er gaan enkele miljoenen euro’s per jaar naar dit project dat wordt gecoördineerd door de Raad van de Europese Gemeenten en Regio’s. De EU vindt twinning om verschillende redenen erg belangrijk. Allereerst dient twinning als een zeer belangrijk middel om mensen te helpen de doelstellingen van de EU, zoals solidariteit en vrede, te begrijpen. Daarnaast brengt het de EU dichter bij haar burgers door de verbondenheid van de EU-steden met elkaar te benadrukken. Ook hoopt de Unie dat de zusterstedenbanden ervoor zorgen dat het gevoel van Europese identiteit onder haar burgers wordt versterkt.

Het vormen van partnerbanden tussen steden kan ook worden gedaan voor politieke doeleinden. Bijvoorbeeld door op deze manier een bepaalde stad te erkennen die door enkele landen of door de internationale gemeenschap niet wordt erkent. Zo wilde een Engelse stad uit naam van solidariteit en erkenning een band aangaan met een Palestijnse stad, waar Israël vervolgens niet blij mee was. Een ander voorbeeld waarin banden tussen partnersteden kunnen zorgen voor politieke spanning is nu duidelijk te zien tijdens de oorlog in Oekraïne. Veel steden hebben hun partnerschap met Russische steden opgezegd, maar Berlijn wil haar band met Moskou niet opzeggen. Dit tot zeer groot ongenoegen van de Oekraïners en ook veel Duitsers. Zustersteden kunnen dus worden gebruikt voor politieke beïnvloedingscampagnes. Dat is niet gek als je je bedenkt dat de eerste zustersteden op diplomatieke voorwaarden ontstonden. Partnerbanden tussen steden werden aangegaan om op die manier vrede te bevorderen: een diplomatieke zaak dus, die niet los gezien kan worden van de politiek.

Zustersteden gaan steeds vaker diepgaandere banden aan op verschillende vlakken, zoals economie, politiek en klimaat. Dit heeft als gevolg dat deze steden deel gaan nemen in het internationaal systeem. Als New York besluit om op meerdere vlakken nauwer te gaan samenwerken met andere steden in haar partnerschap, zoals London, Tokyo en Peking, dan krijgt dit partnerschap meer ‘macht’. Zo worden zusterbanden tussen steden nieuwe actoren in het mondiale bestuur. Dit noem je city diplomacy en is een laag in de meerdere lagen/schaalniveaus waarop werelddiplomatie plaatsvindt.

Het hebben van zusterbanden met andere steden is dus eigenlijk helemaal niet zo’n slecht idee. Het kan op economisch, cultureel, sociaal en politiek vlak flink wat voordelen met zich meebrengen om je stad te verbinden met een andere stad. Twinning = winning. Denk daar maar aan de volgende keer dat je op een bordje ziet staan dat jouw eigen stad verbonden is met een dorpje ergens op het platteland van Polen.

Kopfoto: Wikimedia Commons, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:P%C3%A1pa_twin_towns.jpg