Als we aan groene energie denken, zien we vaak meteen grote windmolens of rijen zonnepanelen voor ons. Groene energie is een bekend en zeer belangrijk begrip in het streven naar een duurzamere toekomst. Minder horen we over blauwe energie, dat zich bezig houdt met het opwekken van energie uit zout water. En waar zou dit beter kunnen dan in ons laaggelegen landje aan zee?

Blue Energy als idee is afkomstig uit de jaren ’70, maar echte projecten met de theorie lopen pas sinds 2000. De theorie constateert dat energie kan worden opgewekt uit water door gebruik te maken van een zoutgradiënt. Dit houdt in dat een installatie zoet en zout water door specifiek doorlatende membranen geleidt, waardoor positieve en negatieve zout-ionen worden gescheiden. De ene kant van de tank bevat de negatieve chloride-ionen, aan de andere kant van de tank de positieve natriumionen. De ene kant van de tank is dus positief geladen, en de andere kant negatief. Hierdoor ontstaat een potentiaal verschil waaruit energie kan worden opgewekt. Installaties worden geplaatst op plekken waar van nature zoet en zout water min of meer naast elkaar voorkomen, bijvoorbeeld op plekken waar rivieren de zee in stromen. Het enige afvalproduct van de installatie is brak water (een mengeling van zoet en zout water) dat gerust de zee in kan worden gepompt zonder gevolgen. Het brakke water zou immers ook zonder de tussenliggende installatie ontstaan en in de zee terecht komen. Zo kan er dus zonder ingrijpende veranderingen op een duurzame manier veel energie opgewekt worden via een compleet hernieuwbare resource.

Nederland is in 2009 gestart met proefinstallaties. Nederland is zeer geschikt voor het opwekken van blue enegry, omdat er veel locaties zijn waar zoet water en zout water bij elkaar komen. Een goed voorbeeld is de Afsluitdijk met aan de ene kant het zoete IJsselmeer, en aan de andere kant de zoute Waddenzee. In het Uitvoeringsplan DNA 2013 – 2016, een samenwerking tussen de provincies Noord-Holland en Friesland, en de gemeenten Wieringen, Súdwest-Fryslân en Harlingen, is het plan voor een versterking van de Afsluitdijk uitgewerkt. In dit plan wordt een grote ambitie voor verduurzaming vastgelegd. Een belangrijk punt in deze ambitie is het verwerken van duurzame energie in het karakter van de dijk. Het plan stelt dat blue energy hierin een belangrijk onderdeel kan zijn. De meerwaarde van de techniek is niet alleen de benutting van het brakke water om energie op te wekken, er zijn ook andere voordelen aan verbonden. Zo kan het brakke water als restproduct van blue energy goed gebruikt worden om kwelderontwikkeling in de hand te gaan, en ecologische zones te herstellen.

Ondanks dat het idee van blauwe energie al ruim 40 jaar bestaat, is de haalbaarheid ervan in een natuurlijke omgeving nog niet uitvoerig getest. Na aanbevelingen van het Topteam Water is in 2014 een testinstallatie geplaatst op de Afsluitdijk, die in deze fase nog vooral bedoeld is voor onderzoek. Zo wordt er onderzocht wat de omgevingseffecten van de techniek tot in detail inhouden, en wordt er tevens onderzoek gedaan naar de technologie zelf zodat deze geoptimaliseerd en uiteindelijk opgeschaald kan worden. Vanaf dit jaar wordt er tevens onderzocht of de technologie winstgevend te exploiteren is in Nederland. De geluiden zijn tot nu toe erg positief. Er wordt gewerkt aan een opschaling van het systeem om meer energie op te kunnen wekken. De proefinstallatie moet in 2020 energie voorzien voor 1250 huishoudens. Het uiteindelijke doel is ook al gesteld: een volwaardige centrale met een capaciteit voor een half miljoen huishoudens. Door de technologie op meerdere plekken in Nederland (en natuurlijk ook in de rest van de wereld) in te zetten, wordt verwacht dat het een enorm groot deel van de energieconsumptie kan opvangen. Voor Nederland wordt verwacht dat ze op relatief korte termijn kan voorzien aan de energiebehoefte van de drie noordelijke provincies. Met een goede, wereldwijde aanpak worden schattingen gedaan dat ruim 80%  van de energie blauw kan worden opgewekt.

Meer lezen?