Afgelopen weekend vond de BuBinex plaats. Dit jaar gingen we een weekend naar Brussel, een stad die de afgelopen paar jaar vooral negatief in het nieuws is geweest maar voor de verandering eens niet vanwege een of ander vaag EU besluit. De stad werd helaas plotsklaps nieuwswaardig vanwege de terroristische dreiging die er heerste na de aanslag op de luchthaven en die dreiging was vooral afkomstig was uit het stadsdeel Molenbeek. Vandaar dat ik bij aankomst in het hostel natuurlijk meteen riep “Ik wil wel Molenbeek even checken” om er vervolgens achter te komen dat ik er gek genoeg al was toen ik een van mijn lauwe snaps probeerde te kruiden met een geofilter. Gek genoeg, omdat ik er vanwege de berichtgeving in het nieuws helemaal vanuit was gegaan dat Molenbeek een Noord-Afrikaanse tuig-buurt zou zijn waar je zonder kogelvrijvest niet ver zou komen, maar zo’n buurt nog nergens had gezien.

De volgende dag hadden we een stadswandeling, verzorgd door een local, die wederom deels door Molenbeek ging. Onze gids vertelde ons dat de naam Molenbeek door al het nieuws omtrent de terroristische dreiging besmeurd was geraakt terwijl het volgens hem juist een vooruitstrevende multiculturele buurt was en dat hij echt wel slechtere plekken in Brussel kon aanwijzen om, na een avondje buizen, door heen te wandelen. Toen ik later over die uitspraak nadacht merkte ik dat ik geneigd was om die niet voor waar aan te nemen, maar waarom? Wederom puur en alleen omdat het niet strookte met wat ik op het nieuws had gehoord. Dit vond ik een gekke constatering om te doen bij mezelf omdat elke zichzelf respecterende universiteitsstudent zich toch zou omschrijven als kritischer dan dat. Ik verwierp een uitspraak van een Brusselaar over een plek die hij goed kende en ik tot de dag ervoor niet eens wist aan te wijzen op een kaart, puur op basis van een paar eenzijdige nieuwsberichten die mij bereikt hadden. Dit triggerde mij natuurlijk om maar weer eens de sociaalgeograaf uit te gaan hangen en eens te kijken hoe het nou eigenlijk zit met Molenbeek.

Op basis van de stadswandeling zou ik onze gids alleen maar gelijk kunnen geven. Molenbeek was namelijk gewoon een rustige stadsbuurt zoals zoveel andere. De gids wist zelfs te vertellen dat de buurt weer upcoming is sinds een aantal jaar. Kijkende naar de historie van de buurt zou dit best kunnen kloppen. Molenbeek verkreeg ten tijden van de industriële revolutie de welvaart vanwege het kanaal Brussel-Charleroi waar de wijk aan ligt. Daardoor kwamen er in de daaropvolgende eeuw zowel Belgische arbeiders als Zuid-Europese en Afrikaanse gastarbeiders wonen. So far dus de basis voor menigeen multiculturele stadsbuurt en geen reden om aan te nemen dat het een slechte buurt is. Het is pas vanaf het moment dat de industrie als werkgever begon terug te lopen dat de problemen voor Molenbeek begonnen. Het wegtrekken van de industrie uit Molenbeek heeft op meerdere gebieden zijn littekens nagelaten. Zo is het stedelijk landschap veranderd en zijn er nu grote open plekken op de locaties waar vroeger de industrie gevestigd zat zoals het Scheutebos en het Thurn & Taxispark. Deze plekken zijn gebruikt in verschillende, weinig succesvolle, stedelijke vernieuwingsprojecten waarmee de grootste problematische nalatenschap van de weggetrokken industrie aangepakt moest worden, namelijk de sociale problematiek voortkomende uit de aanhoudende armoede, stijgende misdaadcijfers, toenemend geweld en culturele intolerantie. Deze zaken zorgde voor een nog verdere terugtrekking van de werkgelegenheid uit het stadsdeel waardoor Molenbeek in een neerwaartse spiraal is geraakt, en de cijfers liegen er helaas niet om. In 2016 was 40% van de jongeren werkeloos en door de toegenomen culturele intolerantie woont het gedeelte van de Molenbeekse bevolking dat afkomstig is uit de Islamitische wereld (naar schatting 25%-40% van de totale populatie) nu bij elkaar waardoor er sprake is van ghettovorming. Het stadsdeel maakt tegenwoordig deel uit van wat men in Brussel de ‘croissant pauvre’ noemt: een groep van armoedige wijken die in een bocht om het westen van het stadscentrum liggen.

Nu ik zelf in Molenbeek ben geweest en met eigen ogen heb kunnen zien dat de problemen misschien niet zo erg lijken is de jammere conclusie die ik na het verzamelen van wat informatie kan trekken helaas toch dat Molenbeek meer overeenkomsten heeft met het beeld dat ik had voordat ik er kwam en niet met het beeld dat onze gids schetste. Het gegeven dat de feiten omtrent Molenbeek een prima basis vormen voor radicalisering en terrorisme is natuurlijk overduidelijk. Wat Molenbeek betreft bedriegt schijn dus maar weer eens keihard. De problemen aldaar zijn diepgaand en het lijkt er op het moment helaas niet op alsof er veel schot in de zaak zit.