Reeds in november van het vorige jaar viel er in verschillende nieuwsmedia te lezen dat de druk van China op Taiwan aan het toenemen is. Dit thema werd destijds even extra belicht omdat Kaohsiung, een van de grootste steden in Taiwan, gelegen in een van oudsher China-sceptische regio, zich in de regionale verkiezingen voor het eerst pro-China toonde en dat illustreert een gevaarlijke politieke ommezwaai ten gunste van China. Deze ommezwaai is echter al gaande sinds 2016 en wordt volgens de internationale gemeenschap bewerkstelligd door China zelf dat, sinds het aantreden van president Tsai Ing-wen van Taiwan in datzelfde jaar, strafmaatregelen tegen Taiwan afkondigde als reactie op de verklaring van de nieuwe regering die Taiwan niet langer gaf te erkennen als deel van China.

Misschien val je hier als lezer nu een beetje middenin en heb je niet echt een idee wat nou precies het probleem is. Daarom zullen we even een duik in de geschiedenis nemen alvorens we de situatie van vandaag de dag verder bespreken. Om te beginnen is het van belang om te weten hoe het land Taiwan, oftewel de Republiek China (niet te verwarren met de Volksrepubliek China, het land dat ons allen bekend is onder de naam China), ontstaan is.

Vlak na de Tweede Wereldoorlog (waarin beide partijen gezamenlijk tegen Japan vochten) namen de communisten onder leiding van Mao Zedong in China de wapens opnieuw ter hand en bonden de strijd aan met de nationalistische regering van de Republiek China van die tijd. Deze strijd duurde tot 1949, toen de communisten op het Chinese vasteland de overwinning op de regering boekten en de regering van de republiek naar het eiland werd verdreven dat ons bekend is onder de naam Taiwan. Deze regering blijft tot op de dag van vandaag regie voeren over het eiland wat betekent dat er een soort van 2 China’s zijn op de wereld, de enorme communistische Volksrepubliek China en de Republiek China oftewel Taiwan. Sinds de fysieke strijd in de jaren 40 is er altijd een politieke strijd gebleven tussen beide ‘landen’, die beide uitdragen het ware China te zijn. Landen staat in de vorige zin tussen haakjes omdat de onafhankelijkheid van Taiwan eigenlijk door het grootste gedeelte van de internationale gemeenschap niet wordt erkend, mede door de druk van de Volksrepubliek die Taiwan ziet als een van haar provincies en die op basis van haar een-China principes niet toestaat dat staten betrekkingen onderhouden met zowel de Volksrepubliek als Taiwan. Dat al deze spanningen nog nooit eerder tot een oorlog tussen beide landen hebben geleid komt door een ingewikkelde set diplomatieke formules die de verhouding tussen de de Volksrepubliek en Taiwan stabiel houden in de staat zoals we die de laatste 70 jaar gezien hebben.

Na deze zeer beknopte samenvatting van een uitgebreid stuk geschiedenis is het waarschijnlijk beter te begrijpen dat Taiwan een doorn in het oog is van de Volksrepubliek. Dit allemaal gezegd hebbende kunnen we verder met de hedendaagse situatie waarin de nationale regering van Taiwan meer afstand probeert te nemen tot de Volksrepubliek en daarmee het verzet tegen de Volksrepubliek in feite vergroot. Dit vergrootte verzet heeft er in het nieuwe jaar toe geleid dat de leider van de Volksrepubliek, Xi Jinping, nieuwe uitspraken heeft gedaan over het licht waarin de regering de relatie met Taiwan ziet. Hij presenteerde in de eerste week van januari namelijk een nieuwe kijk op een van de belangrijkste pilaren in de eerder genoemde set van diplomatieke formules die Beijing en Taipei handhaven om de zaak niet te laten escaleren, de zogenaamde 1992 consensus waarin beide landen te kennen geven dat er slechts een China bestaat. Hij deed dit in reactie op de Taiwanese president die deze consensus publiekelijk weigert te onderschrijven en stelde begin januari dat beide kanten van de Straat van Taiwan behoren tot hetzelfde China en samen moeten streven naar eenwording. Ook zei Xi hierover dat Taiwan zich moet schikken in de onvermijdelijkheid van de hereniging, het liefst vreedzaam maar als het moet met geweld. Om deze uitspraak wat kracht bij te zetten heeft Xi Jinping daarop zijn Volksbevrijdingsleger in staat van gereedheid gebracht.

Het is dus begrijpelijk dat de Taiwanese president een roep om hulp doet binnen de internationale gemeenschap, zeggende dat wanneer Taiwan niet beschermd wordt ‘je eigen liberale democratie als volgende aan de beurt zou kunnen zijn als slachtoffer van China’. Of het tot een echte oorlog gaat komen valt desondanks te betwijfelen. Doordat het sentiment onder de Taiwanese bevolking richting de pro-Chinese kant aan het schuiven is, een feit dat bleek uit de lokale verkiezingen, zou er gesteld kunnen worden dat de China-sceptische DPP in de landelijke verkiezing afstevent op een historische Nederlaag. Wanneer er eenmaal en pro-Chinese bestuurder van de nationalistische partij KMT aan het roer van Taiwan staat is de strijd misschien zonder bloedvergieten al gestreden, de weg daarnaartoe is echter niet zonder beren. Xi Jinping biedt Taiwan namelijk op het moment een constructie om bij een hereniging te blijven functioneren als speciale economische zone (zoals bijvoorbeeld ook Hong Kong) maar peilingen wijzen uit dat een grote meerderheid van de Taiwanezen hier, ondanks de verschuiving richting het pro-Chinese, niks in ziet. Een pro-Chinese Taiwanese regering staat dus een zoektocht naar een zo goed als onmogelijke consensus te wachten. Ondanks dit alles lijkt linksom of rechtsom Xi en zijn Volksrepubliek de grote winnaar op de lange duur wanneer er niet meer steun voor Taiwan komt vanuit de internationale gemeenschap.