De verkiezingen staan voor de deur, maar ook deze keer zal er geen communistische partij op het stembiljet staan. En dat terwijl het communisme in de vorige eeuw nog landelijk vertegenwoordigd was en op sommige plekken in Nederland zelfs absolute meerderheden behaalde. Hoe heeft het zo kunnen lopen? En waar is het communisme vandaag in Nederland nog terug te vinden?

In de vorige eeuw was de meest invloedrijke communistische partij de CPN. De partij werd opgericht in 1909, maar werd pas echt succesvol na de Tweede Wereldoorlog. Door de rol van de CPN tijdens de oorlog werd de partij in 1946 bij de gemeenteraadsverkiezingen zelfs de grootste in Amsterdam en ook bij de landelijke verkiezingen scoorde de partij goed. Door de oplopende Koude Oorlog verloor het communisme in Nederland echter snel terrein.

In de jaren ‘60 en ‘70 begon de partij zich meer af te zetten tegen de Sovjet-Unie en werd de partij weer wat populairder. In 1972 behaalde de partij landelijk 7 zetels. Hierna was de koek echter op en in 1986 werd een dieptepunt bereikt van 0 zetels. Een jaar daarvoor was besloten om het marxisme uit de partijbeginselen te schrappen, een beslissing die bij enkele leden kwaad bloed zette en die daarop hun eigen partij oprichtten, de VCN. Toen de CPN in 1989 opging in GroenLinks ging de VCN samen met een paar lokale communistische partijen verder als de NCPN. Landelijk is het communisme in de 21^e eeuw nooit meer vertegenwoordigd geweest. Op lokaal gebied wel: in Heiloo hadden de communisten jarenlang 1 zetel en in De Friese Meren hebben ze op dit moment zelfs nog 2 zetels.

Dé regio van het communisme in Nederland is echter Oost-Groningen. Veel arbeiders in deze regio werkten vorige eeuw voor grote landbouwbedrijven, maar waren zeer arm en voelden zich daarom uitgebuit. De CPN kwam voor deze mensen op en werd razend populair. In 1951 behaalde het zelfs een absolute meerderheid in de gemeenteraad van Finsterwolde. Toen de CPN vervolgens arbeiders die staakten ging belonen met geld, vond zelfs de regering in Den Haag het nodig om in te grijpen en werd de gemeenteraad in Finsterwolde tijdelijk buitenspel gezet.

In 1970 werd bij de Provinciale Statenverkiezingen een record behaald van maar liefst 69,6% van de stemmen in Finsterwolde voor de CPN. En ook bij de Tweede Kamerverkiezingen werd er vrijwel altijd minstens 50% behaald. Toen de CPN in de jaren ’80 een koerswijziging inzette daalde de populariteit van de CPN echter snel. Het Oost-Groningse volk moest ook niets hebben van de opvolger van de CPN, GroenLinks, en stapte in grote getale over op de NCPN. In de nieuwe gemeente Reiderland behaalden de communisten wederom een absolute meerderheid en leverden ze beide ministers.

En hoe is de situatie vandaag de dag? In de gemeente Oldambt, waar ook Finsterwolde en Beerta toe behoren, heeft de communistische partij nog altijd 3 zetels. Een stuk minder dan vroeger, maar nog altijd het meeste van Nederland. Bij de Tweede Kamerverkiezingen kleurt de regio vaak donkerrood: de SP is hier erg populair. Gezien het feit dat dit de partij is die het dichtst bij het communisme staat is dat geen verrassing. Ook in de fysieke omgeving is het communisme in Oost-Groningen nog terug te zien. Zo is er de Hamer en Sikkellaan in Finsterwolde en staat er zelfs een standbeeld van Lenin in Zuidbroek (zie kopfoto). Weliswaar een beetje treurig op een industrieterrein, maar zo leeft de herinnering aan de het communisme in de regio toch een beetje voort.

Bron kopfoto: eigen foto