De afgelopen weken is het conflict tussen Israël en Palestina vaak in het nieuws geweest. Het is een regio met een rijke geschiedenis van politiek conflict. Zo vond in 1948 de Nakhba plaats, de verdrijving van de Arabieren uit het Palestijnse gebied. Drie dagen lang werd Jaffa gebombardeerd, waarbij er 750 duizend Palestijnen werden verdreven. Hierover is de documentaire ‘Palestina bestaat niet’ gemaakt. In dit artikel schrijf ik er een review over. De documentaire laat het leven zien van vier Palestijnse mensen, Samir, Latifa, Mukheimer en Anisa, in Nederland. Ze zijn allen met hun familie gevlucht voor de Nakhba. Hoewel ze stuk voor stuk banden hebben gecreëerd met Nederland, maakt de documentaire duidelijk dat de banden met het Palestijnse gebied nog altijd aanwezig zijn.

Samir is samen met zijn Nederlandse vrouw op zoek naar zijn roots. Hij vindt uit dat de familie Hinn, nu in Canada gevestigd, hem hier misschien bij kunnen helpen. Leden uit deze familie hebben namelijk in het huis van Samir gewoond, nadat hij was gevlucht. Met deze informatie gaat hij op reis naar Palestina, op zoek naar zijn voormalige huis. Hij wordt veel van het kastje naar de muur gestuurd, en komt er uiteindelijk ook nog eens achter dat het huis waar hij is opgegroeid in de jaren ’80 is gesloopt. Toch vindt hij het uiteindelijk mooi om op de plek te zijn geweest waar hij als kind vandaan is gevlucht.

 Latifa vluchtte vanuit Palestina naar Syrië. In de documentaire vertelt ze niet alleen slachtoffer te zijn geweest van de Nakhba, maar ook nog eens van de Syrische burgeroorlog. Ze vertelt dat ze twee jaar lang in een tentenkamp in Damascus heeft gewoond. Hier is ze zelfs getrouwd en heeft kinderen gekregen. Uiteindelijk heeft ze per boot de levensgevaarlijke oversteek naar het Europese vasteland gemaakt. Latifa heeft er erg veel moeite mee om in Nederland te integreren, dit heeft ermee te maken dat haar kinderen, die eveneens in Nederland wonen, niet willen dat ze alleen komt te wonen vanwege haar leeftijd. Ze woont om en om bij haar zoon en haar dochter, maar het emotioneert haar dat ze geen eigen plek heeft. Wat ook niet meehelpt is dat Latifa geen Nederlands paspoort heeft. Ze zou Palestina graag nog eens willen bezoeken, maar dit kan niet zolang ze geen paspoort heeft. Verder spreekt ze de Nederlandse taal niet. Dit is niet verrassend, gezien Latifa pas een aantal jaar in Nederland woont en haar hele leven Arabisch heeft gesproken. Waar Samir best wel geïntegreerd lijkt in Nederland, lijkt dit bij Latifa minder het geval. De documentaire gaf mij het gevoel dat zij tussen twee werelden in leefde. 

Anisa is net zoals Latifa eerst naar Syrië gevlucht. Zij en haar man krijgen in Nederland veelal te horen dat Palestina niet bestaat, iets wat zij als een lastige kwestie ervaart, gezien ze er wel vandaan komt. Zo zit ze bij een vrouwenvereniging, maar werd gevraagd haar Palestijnse decoratie uit de ruimte te verwijderen, aangezien Palestina niet bestaat.

Het vierde verhaal is het verhaal van Mukheimer. Hij woont al meer dan vijftig jaar in Nederland. In de documentaire komt duidelijk naar voren dat ook hij zich zowel met Nederland als met Palestina identificeert. Hij is de voorzitter van de Algemene Palestijnse Vereniging in Nederland. Voor hem is het belangrijk om aan Nederlanders te laten zien dat Palestijnen geen kwaad doen. Mukheimer zou in de gemeente Vlaardingen graag een Palestijns gedenkteken willen plaatsen, ter nagedachtenis aan de Nakhba. De gemeente geeft hem hier echter geen toestemming voor, aangezien het gedenkteken voor hen zou aantonen dat Nederland een standpunt kiest in een internationaal conflict. Ook al valt het standpunt van de gemeente hierin zeker te begrijpen, tegelijkertijd moet het voor Mukheimer een lastige kwestie zijn. Voor hem en andere Palestijnen zou een gedenkteken een brug leggen tussen herkomstplaats Palestina en huidige woonplaats Nederland. Op deze manier zou het dus symbool staan voor de identiteit van Mukheimer en andere Palestijnen in Nederland. 

De dubbele identiteit, zowel als Nederlander als Palestijn, komt bij alle vier de personen naar voren. Wel valt op dat de één zich meer met Nederland lijkt te identificeren, terwijl bij de ander de banden met Palestina sterker lijken. Dit maakt de verhalen met name vanuit een geografisch oogpunt erg interessant. Wat mij daarnaast nog opviel was dat Samir, Latifa, Mukheimer en Anisa allevier de Arabische taal beheersten. Dit vond ik met name interessant van Samir, aangezien hij pas twee jaar was toen hij Palestina ontvluchtte. Al met al wordt in de documentaire aangetoond hoe gelaagd iemands identiteit kan zijn, en hoe banden met het thuisland voor een migrant in vele gevallen nog altijd een rol blijven spelen. Voor geografen (in spé) met interesse in internationaal conflict en migratie is de documentaire een echte aanrader!

Kopfoto: max_gloin via Pixabay https://pixabay.com/id/photos/panorama-matahari-terbit-jerusalem-3241421/