Valencia – Een voorbeeld voor andere landen?
Grachten: na tulpenvelden uit de Keukenhof misschien wel het meest Nederlandse wat je op een ansichtkaart zou kunnen tegenkomen. Zelf kom ik uit Leiden, een stad die dankzij de lakenindustrie over de Leidse singels van grote waarde was voor de Nederlanden in de Gouden Eeuw. Ik was daarom erg verbaasd toen ik voor het eerst hoorde dat de singel in Utrecht vroeger gedempt was en dat de huidige dus ‘fake’ is. Het is wel een stap in de goede richting dat Utrecht de singel weer heeft teruggebracht, zowel voor recreatieve als historische waarde. Echter is het in sommige gevallen ook noodzakelijk om het water uit de binnenstad te verwijderen.
Waar het water in de Utrechtse singels op peil geregeld kon worden, is dat met een rivier in open verbinding met de zee moeilijker te bedwingen. De Spaanse stad Valencia heeft een donkere geschiedenis als het op overstromingen aankomt. Toen ik echter naar satelliet beelden van de stad keek en het landschap probeerde te lezen viel mij iets op: er liep helemaal geen rivier door Valencia, slechts een kanaal om de stad heen. Ik zocht kort het internet af en kwam erachter dat de rivier Turia niet meer op zijn originele plek lag. Na de zware overstroming van 15 oktober 1957, waarbij 81 mensen omkwamen en bijna 6000 woningen onbewoonbaar werden, is besloten om de rivier het centrum uit te dwingen en om de stad heen te leggen door middel van een kanaal. Het desbetreffende “Plan Sur” zou ervoor zorgen dat bij hevige regenval in het stroomgebied van de Turia de straten in het centrum van Valencia niet meer blank zouden komen te staan. Tussen 1964 en 1973 is gewerkt aan de twaalf kilometer lange waterweg ten zuiden van Valencia, waardoor plots meer ruimte werd gecreëerd in de binnenstad.
In lijn met de tijdgeest was de eerste gedachte om een snelweg of spoorbaan aan te leggen in de drooggevallen rivierbedding. Zo konden mensen uit Madrid sneller de kust bereiken. Gelukkig is van dit plan afgeweken en men is tot op de dag van vandaag nog bezig met de uitbreiding van de Jardín del Turia. Deze groene zone dwars door de stad heen is naast de recreatieve functie ook van grote culturele waarde. Aan de oevers van de voormalige rivier liggen diverse musea, waaronder het futuristische “Ciudad de las Artes y las Ciencias”, vrij vertaald “de stad van kunsten en wetenschappen”. Het duurde even voordat ik realiseerde dat de foto’s die ik van het terrein zag niet ergens in Dubai waren gemaakt, zo modern zag het er uit.
In de strijd tegen klimaatverandering en diens gevolgen zijn we in Nederland al druk bezig met het verhogen en het verzwaren van dijken. Kanalisatie van rivieren bleek hier niet een goede optie te zijn; je moet de rivier juist zijn ruimte geven. Bovendien zijn wij in Nederland zuinig met onze ruimte en zou een eventuele rivier omlegging tot veel commotie leiden. Valencia is dus niet echt een voorbeeld voor Nederland.
In New Orleans heeft men na hurricane Katrina (2005) de hulp ingeschakeld van Nederlandse experts om een soortgelijke catastrofe te voorkomen. Als gevolg van de zeespiegelstijging neemt het landoppervlak van de Mississippidelta al eeuwen af. Zware orkanen kunnen het water in de rivier opstuwen tot aan New Orleans en aangezien de verwachting is dat deze vaker voorkomen leek het mij logisch dat hier wel eens over is nagedacht. Verbazingwekkend genoeg stuitte ik op nieuwsartikelen die voorstelde de rivier om te leggen, om landdegradatie in de delta te voorkomen. Op deze manier zou in 2070 54 vierkante kilometer aan land zijn teruggewonnen. Toch lijkt het mij niet verstandig om land terug te winnen in een orkaangevoelig gebied.
Zo blijkt maar weer dat het Nederlandse watermanagement andere principes heeft dan de Amerikanen en dat we zelfs wat kunnen leren van de Spanjaarden. De oplossing in Valencia is een unieke in de wereld, maar des te succesvoller.
Kopfoto:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:La_ciudad_de_las_ciencias_y_las_artes.jpg
Foto overstroming Valencia: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Riada_Valencia_15_octubre_1957.jpg
